Grywalizacja na pomoc naukowcom
Nauka obywatelska daje możliwości aktywnego włączenia się w projekty naukowe i stanowi rodzaj zaangażowania społecznego w naukę. W projektach tego typu często wykorzystuje się zasady rywalizacji znane z gier komputerowych, np. wprowadza się system punktacji dla użytkowników strony lub aplikacji za postępy w grze, a Ci którzy mają ich najwięcej wygrywają. Taki model działania, nazywany grywalizacją, jest stosowany w bardzo wielu projektach naukowych.
Przykładem może być projekt Eyewire, w którym może wziąć udział każdy, niezależnie od wiedzy i doświadczenia. Jego twórcy zamierzają stworzyć trójwymiarową mapę ludzkiego mózgu, który składa się z około 100 miliardów neuronów, a pomiędzy nimi występuje duża liczba unikalnych połączeń nazywanych synapsami. To jak dokładnie działa mózg i jaki jest sposób współdziałania jego poszczególnych elementów, wciąż pozostaje tajemnicą, jednak naukowcy z Princeton University, pod przewodnictwem Sebastiana Seunga, starają się rozwiązać te zagadki. W badaniach wykorzystują dane pochodzące ze specjalnego mikroskopu pokazującego obrazy neuronów w postaci 3D i 2D.
„Pracując razem z użytkownikami z całego świata, stworzyliśmy cyfrowe muzeum, które pokazuje kunsztowne piękno siatki neuronowych obwodów” – zauważa Sebastian Seung, profesor neurobiologii oraz informatyk z Instytutu Neurobiologii Uniwersytetu Princeton. Bez pomocy rzeszy wolontariuszy nie uda się przetworzyć tak ogromnej ilości danych rejestrowanych i dostarczanych przez współczesną aparaturę naukową. Dane te nie są możliwe do przeanalizowania dla komputerów, a ludzkie oko i intuicja okazują się wciąż niezastąpione.
Organizacje i platformy nauki obywatelskiej na świecie
Nauka obywatelska to nie tylko zaangażowani wolontariusze na całym świecie. To również organizacje, strony internetowe i czasopisma naukowe poświęcone zagadnieniu włączania obywateli w projekty naukowe. Te miejsca mogą stać się źródłem wsparcia zarówno dla naukowców planujących swoje badania, jak i dla studentów chcących poszerzyć swoją wiedzę poprzez udział w badaniach.
Szukając informacji o nauce obywatelskiej warto zacząć od strony European Citizen Science Association, europejskiej organizacji zrzeszającej wszystkie krajowe organizacje nauki obywatelskiej. To właśnie tutaj można się zapoznać z podstawami, takimi jak 10 zasad nauki obywatelskiej, które są również dostępne w języku polskim. Na stronie gromadzone są najnowsze informacje dotyczące nauki obywatelskiej z krajów Unii Europejskiej, webinaria, wydarzenia oraz wiadomości ze świata. Jednym z najbardziej znanych projektów, w które wraz z partnerami rozwija ECSA, jest strona EU-Citizen.Science, na której można w kilkunastu językach wyszukać informacje o różnych projektach z całego świata, prowadzonych zarówno online, jak i stacjonarnie.
Nie można nie wspomnieć o stronach dotyczących nauki obywatelskiej z USA czy Wielkiej Brytanii, gdzie ta koncepcja jest najbardziej rozwinięta. Najstarsza strona poświęcona takim inicjatywom to istniejąca już od 2007 roku platforma Zooniverse, na której można znaleźć unikalne projekty dotyczące np. astronomii rozwijane dzięki pozyskiwaniu danych m in. z teleskopu Hubble’a. To największa na świecie platforma nauki obywatelskiej z ogromną liczbą wolontariuszy gotowych wesprzeć swoimi siłami każdy nowy projekt. Ponadto, oferuje ona specjalne narzędzie Zooniverse Project Builder dostępne dla każdego chętnego twórcy nowych projektów bez żadnych opłat. Daje jednocześnie garść popartych wieloletnim doświadczeniem wskazówek w zakresie koordynacji tego typu projektów.
Konferencja „Zarządzanie zasobami nauki i dydaktyki w otwartym dostępie”
W dniach 20-21 maja 2021 r. odbędzie się konferencja „Zarządzanie zasobami nauki i dydaktyki w otwartym dostępie – standardy, narzędzia, dobre praktyki” organizowana przez Uniwersytet Jagielloński w ramach projektu „Repozytorium otwartego dostępu do dorobku naukowego i dydaktycznego UJ”.
„Celem konferencji jest ukazanie aktualnego stanu wiedzy o otwartości w nauce i dydaktyce oraz zwrócenie uwagi na znaczenie tematu w perspektywie długoterminowej. Znawcy przedmiotu, badacze i praktycy, skierują uwagę na wybrane prawne, organizacyjne, ekonomiczne i techniczne zagadnienia zarządzania cyfrowymi zasobami naukowo-dydaktycznymi. Podjęte zostaną również tematy kompetencji menadżerów cyfrowych kolekcji oraz perspektyw i przeszkód w realizacji idei otwartej nauki” - zapowiadają organizatorzy.
W programie znalazły się sesje dotyczące repozytoriów i bibliotek cyfrowych, otwartej komunikacji naukowej czy kompetencji na rzecz otwartej nauki. Wydarzenie skierowane jest do pracowników naukowych, doktorantów, studentów, bibliotekarzy oraz przedstawicieli instytucji działających w obszarach związanych z sektorem nauki.
Udział w konferencji jest bezpłatny, wymagana jest jedynie rejestracja poprzez formularz dostępny na stronie.
