Narzędzia i serwisy
Serwisy rejestrujące otwarte czasopisma, książki i repozytoria
Directory of Open Access Journals (DOAJ)
Katalog czasopism naukowych dostępnych w modelu otwartym i realizujących dobre praktyki wydawnicze. Główny cel katalogu to zwiększenie widoczności i dostępności otwartych czasopism. Do katalogu mogą dołączyć czasopisma spełniające określone kryteria, m.in. udostępniające zawartość natychmiast po publikacji i w zgodzie z zapisami Budapeszteńskiej Inicjatywy Open Access.
Directory of Open Books (DOAB)
Serwis rejestrujący dane o monografiach publikowanych w otwartym dostępie, którego celem jest promowanie i zwiększanie widoczności książek akademickich. Zasoby serwisu to dostarczane przez wydawców metadane, które można przeszukiwać i przeglądać. Serwis prowadzi DOAB Foundation, holenderska organizacja non profit powołana przez OAPEN Foundation i OpenEdition.
The Directory of Open Access Repositories (OpenDOAR)
Serwis gromadzący informacje na temat otwartych repozytoriów. Zasoby można przeszukiwać lub przeglądać według kryteriów geograficznych.
Serwisy rejestrujące polityki wydawców, grantodawców i instytucji w zakresie otwartego dostępu
Serwis rejestrujący polityki czasopism w zakresie praw autorskich i samodzielnej archiwizacji publikacji w repozytoriach. Jeśli czasopismo dopuszcza kilka ścieżek publikacyjnych (pathways), np. w zależności od źródła finansowania lub wybranej przez autora licencji, warunki dla każdej ścieżki wskazane są oddzielnie. Zasoby można przeszukiwać, wprowadzając tytuł czasopisma, numer ISSN lub nazwę wydawcy. Serwis pozwala też na przeglądanie zasobów według kraju lub wydawcy.
Serwis rejestrujący polityki instytucji finansujących badania w zakresie publikacji w otwartym dostępie, samodzielnej archiwizacji w repozytoriach oraz udostępniania danych badawczych. Zasoby można przeszukiwać, wprowadzając nazwę instytucji, lub przeglądać według nazw, krajów lub grup (np. grantodawcy z cOAlition S).
Narzędzie, które pozwala porównywać polityki otwartego dostępu, przyjęte przez instytucje finansujące badania, z politykami czasopism w zakresie otwartego dostępu. Serwis wykorzystuje dane z Sherpa/Romeo i Sherpa/Juliet.
Nowe narzędzie, które łączy funkcjonalności serwisów Romeo, Juliet i Fact, wzbogacone o polityki otwartości wydawców w zakresie publikowania książek oraz informacje o umowach transformacyjnych. Zasoby można przeszukiwać, wprowadzając tytuł czasopisma, nazwę wydawcy, repozytorium lub instytucji finansującej.
Registry of Open Access Repositories Mandatory Archiving Policies (ROARMAP)
Registry of Open Access Repositories Mandatory Archiving Policies (ROARMAP) to rejestr polityk otwartego dostępu obowiązujących w uczelniach oraz instytucjach prowadzących i finansujących badania naukowe.
Bazy, platformy i aplikacje ułatwiające wyszukiwanie publikacji w otwartym dostępie
Dissemin to projekt promujący zieloną drogę otwartego dostępu. Powstała w jego ramach otwarta platforma gromadzi metadane z wielu źródeł (m.in. z CrossRef.org, BASE, Sherpa/Romeo i Zotero) i analizuje na ich podstawie dostępność pełnych tekstów publikacji naukowych, politykę wydawców wobec otwartego dostępu oraz możliwości legalnego otwarcia zamkniętych dotąd prac. Projekt realizowany jest przez CAPSH (Committee for the Accessibility of Publications in Sciences and Humanities), francuską organizację non-profit.
Dla kogo:
- dla autorów chcących udostępniać swój dorobek,
- dla naukowców, studentów, bibliotekarzy szukających publikacji.
Funkcje:
- wyszukiwanie tekstów naukowych przez tytuł, autora, datę publikacji, typ dokumentu,
- prezentacja list otwartych wydawców, prac danego naukowca, stron, z których można pobrać jego publikacje oraz prac, które można swobodnie udostępnić online,
- automatyczna archiwizacja wskazanych tekstów w otwartych repozytoriach (obecnie wspierane repozytoria to Zenodo, HAL i OSF preprints),
- graficzna prezentacja statystyk dostępności publikacji poszczególnych autorów,
- eksport wyników kwerend z każdej strony w formacie Bibtext.
Cechy wyróżniające:
Platforma pozwala autorom na „uwolnienie” zamkniętych prac jednym kliknięciem, bez konieczności rejestrowania się w poszczególnych repozytoriach i analizowania kwestii praw autorskich. Dissemin indeksuje nie tylko artykuły z czasopism, ale też książki, raporty, doktoraty.
Open Access Button to platforma umożliwiająca wyszukiwanie bezpłatnych wersji tekstów, które użytkownik znalazł jedynie w formie odpłatnej. Źródła, z których korzysta, to wszystkie agregowane repozytoria na świecie, czasopisma hybrydowe, czasopisma otwarte i własne strony autorów, w tym dane z Unpaywall, Share, CORE, OpenAIRE, Dissem.in, Europe PMC i BASE. Projekt finansowany jest z brytyjskego funduszu Arcadia Fund.
Dla kogo:
- dla naukowców, studentów, bibliotekarzy szukających publikacji,
- dla instytucji, w szczególności dla bibliotek, w ramach projektu powstał komplet narzędzi wspomagających system wypożyczeń międzybibliotecznych, usprawniających wyszukiwanie artykułów oraz deponowanie publikacji w repozytoriach.
Funkcje:
- wyszukiwanie tekstów naukowych przez tytuł, trwałe identyfikatory (DOI, PMID, PMC ID) czy odnośnik do strony, na której użytkownik znalazł artykuł w formie odpłatnej,
- możliwość instalacji bezpłatnej wtyczki do przeglądarki Chrome.
Cechy wyróżniające:
Jeśli bezpłatna wersja poszukiwanego tekstu nie jest dostępna, można skorzystać z opcji „Request”. Po złożeniu przez użytkownika prośby o udostępnienie artykułu, administratorzy strony kontaktują się w jego imieniu z autorem, namawiając go do udostępnienia publikacji w otwartym repozytorium. Jeśli praca pojawi się w otwartym dostępie, zamawiający dostaje powiadomienie od serwisu.
Unpaywall to baza odsyłaczy do ponad 50 mln bezpłatnych pełnotekstowych wersji prac naukowych, utworzona w celu poszerzenia dostępu do artykułów deponowanych w repozytoriach oraz publikowanych na otwartych licencjach w czasopismach naukowych. Baza czerpie z ponad 50 tys. legalnych źródeł, takich jak repozytoria uczelni wyższych, agencji rządowych i towarzystw naukowych, czasopisma hybrydowe i wydawane w złotym modelu OA. Bazę prowadzi Impactstory, kanadyjska organizacja non-profit.
Dla kogo:
- dla naukowców, studentów, bibliotekarzy szukających publikacji,
- dla instytucji, baza jest wykorzystywana m.in. w systemach bibliotecznych czy wyszukiwarkach.
Funkcje:
- bezpłatna wtyczka do przeglądarek Chrome i Firefox, umożliwiająca automatyczne wyszukiwanie otwartych wersji tekstów naukowych,
- po znalezieniu artykułu dostępnego wyłącznie po uiszczeniu opłaty, wystarczy nacisnąć zieloną ikonkę pojawiającą się po prawej stronie ekranu, by uzyskać dostęp do jego darmowej, pełnotekstowej wersji (jeśli taka istnieje).
Get The Research to bezpłatna platforma, na której użytkownicy mogą znaleźć, przeczytać i zrozumieć w odpowiednim kontekście wiarygodne wyniki badań naukowych z dowolnej dziedziny. Wyszukiwarka działa na bazie ponad 23 mln otwartych artykułów z indeksu Unpaywall, z wykorzystaniem narzędzi edukacyjnych opartych na AI (takich jak warstwa automatycznego adnotowania oznaczająca trudne, specjalistyczne terminy i wyświetlająca na marginesach ich definicje z Wikipedii oraz rekomendacje dotyczące powiązanej tematycznie literatury). Cel twórców Get The Research to zapewnienie nowego poziomu dostępności recenzowanych artykułów naukowych. Platforma uruchomiona została przez Impactstory; od maja 2019 r. działa w wersji beta.
Dla kogo:
- bardziej dla ogólnego odbiorcy niż społeczności akademickiej.
Funkcje:
- zawężanie wyników do otwartych artykułów,
- powiadomienia mailem o nowych artykułach na wyszukany temat,
- przeszukiwanie stron z wynikami i haseł w API.
Google Scholar Button (GSB) to bezpłatna wtyczka do przeglądarek Firefox, Chrome i Safari, oferująca wyszukiwanie artykułów naukowych podczas przeglądania sieci. Dodany w przeglądarce przycisk ułatwia dostęp do Google Scholar z dowolnej strony internetowej. Kliknięcie na GSB po zaznaczeniu tytułu pracy w pliku PDF umożliwia znalezienie jej pełnego tekstu w sieci lub bibliotece akademickiej. Narzędzie można pobrać, wybierając „Ustawienia” na stronie Google Scholar, a następnie opcję „Przycisk”.
Dla kogo:
- dla naukowców i studentów.
Funkcje:
- wyszukiwanie pełnotekstowych wersji artykułów naukowych indeksowanych w Google Scholar,
- przenoszenie zapytań z wyszukiwarki internetowej do Google Scholar,
- formatowanie przypisów zgodnie z popularnymi stylami cytowania,
- zapis danych w wybranym formacie.
Open Knowledge Maps (OKM) to narzędzie eksploracji i prezentacji światowych zasobów wiedzy, ułatwiające przeglądanie i lokalizowanie udostępnionych w sieci artykułów naukowych oraz śledzenie nowych osiągnięć we wszystkich dyscyplinach i obszarach badawczych. Jest to obecnie największa wizualna wyszukiwarka treści naukowych. Bazuje na Headstart - oprogramowaniu mapującym o otwartym kodzie źródłowym. Tworzy automatycznie, na podstawie analizy podobieństwa różnego typu danych (tekstu, metadanych i odsyłaczy), mapy wiedzy dla wyszukiwanych terminów, prezentujące powiązane z nimi obszary badań, prace naukowe i relacje między nimi. W wizualizacjach uwzględniane jest 100 najważniejszych prac, w tym zarówno otwartych, jak i dostępnych za opłatą publikacji. Teksty na otwartych licencjach są oznaczane odpowiednim symbolem, a większość z nich można czytać z poziomu interfejsu strony. Za rozwój OKM odpowiada organizacja non-profit o tej samej nazwie działająca na rzecz zwiększenia widoczności wiedzy naukowej i zrewolucjonizowania sposobu jej wyszukiwania. Serwis rozwijany jest na zasadach otwartej nauki: kod źródłowy, treści i dane udostępniane są na licencji CC BY. Więcej informacji znaleźć można na stronie z materiałami szkoleniowymi.
Dla kogo:
- dla naukowców, studentów, bibliotekarzy i innych odbiorców szukających publikacji.
Funkcje:
- identyfikacja użytecznych, odnoszących się do danego tematu informacji i źródeł,
- oznaczanie obszarów badawczych odpowiednimi pojęciami i terminami,
- grupowanie podobnych publikacji, aby ułatwić znalezienie odpowiednich treści w przypadku wieloznacznych terminów lub treści z jednej dziedziny w obszarach interdyscyplinarnych,
- identyfikacja publikacji w otwartym dostępie.