Hiszpania przyjęła strategię otwartej nauki

W lipcu 2023 r. rozpoczęła się hiszpańska prezydencja w Radzie Unii Europejskiej, w ramach której odbędzie się seria wydarzeń poświęconych otwartej nauce i rozwojowi EOSC: National Tripartite Event (19 września), EOSC Symposium (20-22 września) oraz Open Science Fair (25-27 września). Wydarzenia te będą okazją do dyskusji z udziałem różnych interesariuszy zaangażowanych w działania na rzecz otwartego udostępniania rezultatów badań: przedstawicieli rządów, organizacji prowadzących i i finansujących badania naukowe, infrastruktur i organizacji rozwijających różne serwisy i narzędzia czy społeczności naukowych. Więcej informacji o wydarzeniach zaplanowanych w ramach prezydencji znaleźć można na stronie EOSC

Ważnym kontekstem wspomnianych wydarzeń jest szeroko rozumiana polityka Unii Europejskiej dotycząca badań i innowacji, uwzględniająca m.in. rozwój Europejskiej Przestrzeni Badawczej (ERA). Celem ERA jest stworzenie jednolitego unijnego rynku badań, innowacji i technologii, w tym umożliwienie otwartego udostępniania i ponownego wykorzystania wyników badań, m.in. poprzez rozwój EOSC. 

Do planów tych odwołuje się także ogólnokrajowa strategia otwartej nauki przyjęta w Hiszpanii w maju tego roku. Dokument określa najważniejsze założenia, kierunki i obszary otwartej nauki oraz działania i cele na lata 2023-27. 

Otwarta nauka tematem szwedzkiej prezydencji w Radzie UE

W styczniu 2023 r. prezydencję w Radzie Unii Europejskiej objęła Szwecja, która w obszarze nauki i innowacji promuje otwarte udostępnianie rezultatów badań. W programie prezydencji podkreślono potrzebę wprowadzenia kompleksowych zmian w systemie komunikacji naukowej oraz zwrócono uwagę na związane z tym wyzwania, m.in. w zakresie szacowania kosztów, wykształcenia odpowiednich umiejętności i uznawania osiągnięć, a także zapewnienia bezpieczeństwa danych i dostępu do infrastruktur badawczych.

Problemy te omawiane były w lutym podczas spotkania ministrów odpowiedzialnych za naukę. Program obejmował dwie debaty: na temat wykorzystania danych w ramach infrastruktur badawczych oraz zapewnienia otwartego dostępu do publikacji naukowych. Mats Persson, szwedzki minister edukacji zauważył, że możliwe jest zwiększenie zasobów danych badawczych, do których można uzyskać dostęp i ponownie je wykorzystać, co będzie miało wpływ na postęp naukowy i społeczny. W odniesieniu do publikacji naukowych Persson zauważył, że do najważniejszych kwestii wymagających nowych rozwiązań należą m.in. wysokie koszty publikacji i dostępu do artykułów, a także wdrożenie procesów zapewniających wysoką jakość publikacji.

Otwarta nauka będzie głównym tematem konferencji pt. Open Science – From Policy to Practice'', która odbędzie się w ramach szwedzkiej prezydencji w dniach 16-17 maja 2023 r. Program wydarzenia obejmuje dwa panele dotyczące wdrażania polityk otwartej nauki oraz roli, jaką otwarta nauka odgrywa w społeczeństwie. Konferencja odbędzie się w Sztokholmie i będzie transmitowana online. Szczegóły znaleźć można na stronie wydarzenia

Strategia wzmacniania europejskich repozytoriów

W styczniu 2023 r. organizacje OpenAIRE, LIBER, SPARC Europe i COAR zapowiedziały podjęcie wspólnych działań na rzecz rozwoju i wzmocnienia europejskich repozytoriów. Jako istotny element infrastruktury otwartej nauki repozytoria zapewniają dostęp do różnego typu rezultatów badań, wspierają biblioróżnorodność i wielojęzyczność oraz umożliwiają wprowadzanie zmian w systemie ewaluacji nauki. 

Pierwszym krokiem we wspólnych działaniach OpenAIRE, LIBER, SPARC Europe i COAR będzie przeprowadzenie badania, które pozwoli dokładnie określić aktualny stan infrastruktury repozytoryjnej. W tym celu uruchomiona została ankieta skierowana do organizacji prowadzących repozytoria, którą wypełnić można do 10 marca 2023 r.

Narzędzia i usługi OpenAIRE dla instytucji naukowych

W ramach strategii przyjętej na lata 2023-25 organizacja OpenAIRE utworzyła skierowaną do organizacji prowadzących badania ofertę narzędzi i usług w zakresie otwartej nauki. Obejmuje ona rozwiązania, które wykorzystać można w kluczowych obszarach, takich jak wdrażanie polityk otwartej nauki, wspieranie interoperacyjności repozytoriów, czasopism i systemów CRIS, otwarte udostępnianie wyników badań i ich efektywne wyszukiwanie, monitorowanie rezultatów działań w zakresie otwartej nauki czy rozwijanie oferty szkoleń. 

31 stycznia 2023 r. odbędzie się webinarium informacyjne, podczas którego zaprezentowane zostaną oferowane przez OpenAIRE rozwiązania. Program spotkania obejmuje wskazanie działań w ramach wdrażania instytucjonalnej polityki otwartej nauki, przedstawienie serwisów, które można wykorzystać w toku całego procesu badawczego i dostosować do potrzeb instytucji, a także omówienie przykładowych zastosowań narzędzi i serwisów OpenAIRE. Dodatkowe informacje na temat oferty wraz z linkiem do formularza rejestracyjnego znaleźć można na stronie OpenAIRE.

OpenAIRE od ponad dekady pracuje na rzecz otwartej nauki oraz rozwija europejską infrastrukturę umożliwiającą otwarte udostępnianie rezultatów badań. Misją organizacji jest zmiana komunikacji naukowej, uwzględniająca otwartości i przejrzystość oraz rozwijanie innowacyjnych sposobów upowszechniania rezultatów badań i monitorowania polityk otwartości.

Rok otwartej nauki w Stanach Zjednoczonych

Biuro Polityki Nauki i Technologii Białego Domu ogłosiło rok 2023 Rokiem Otwartej Nauki oraz zainicjowało nowy program, którego celem jest wspieranie badań naukowych prowadzonych w sposób otwarty i sprawiedliwy. Działania na rzecz otwartego udostępniania rezultatów badań obejmować będą rozwijanie krajowej polityki otwartej nauki, zapewnienie dostępu do wyników badań finansowanych ze środków publicznych, przyspieszenie odkryć i innowacji, zwiększenie społecznego zaufania do nauki i uwzględnianie w badaniach zasad sprawiedliwości.

Zgodnie z definicją przyjętą przez Biały Dom i amerykańską Narodową Radę Nauki i Techniki otwarta nauka to „zasada i praktyka zapewniania dostępu do rezultatów i procesów badawczych dla wszystkich, przy jednoczesnym poszanowaniu różnych kultur, zachowaniu bezpieczeństwa i prywatności oraz wspieraniu współpracy, możliwości replikacji badań i równości”.

W sierpniu ubiegłego roku administracja USA opublikowała skierowane do agencji rządowych wytyczne w zakresie otwartej nauki (pisaliśmy o nich w naszym serwisie), w których zalecono m.in. jak najszybsze zaktualizowanie polityk otwartości, aby zapewnić szybki i bezpłatny dostęp do publikacji i powiązanych z nimi danych badawczych, a także ustanowienie transparentnych procedur zapewniających integralność i rzetelność informacji o badaniach.

Additional information