Opinie
Otwartość w nauce z różnych perspektyw
Tomasz Lewandowski
Repozytoria instytucjonalne i Wikipedia
Wikipedia miała, ma i jeszcze długo będzie mieć problemy z zaufaniem użytkowników. Ważną strategią poprawy zaufania jest uzupełnianie odniesień do źródeł. I choć w tym miejscu redaktorom Wikipedii nie chodzi przede wszystkim o literaturę naukową, w wielu przypadkach odniesienie do zasobu przechowywanego w otwartym repozytorium naukowym będzie bardzo pożądanym przez społeczność wikipedystów dodatkiem.
Michał Starczewski
Otwartość – klucz, który nie pasuje do wszystkich drzwi
Na pierwszy rzut oka może się wydawać, że prosty komunikat „więcej otwartości” jest dobrym rozwiązaniem przynajmniej z taktycznego punktu widzenia. Adresaci tego komunikatu, atakowani z wielu stron, zostaną w końcu przekonani, że należy wprowadzić otwartość w jak najszerszym zakresie. Niestety, ograniczanie się do prostego hasła nie tylko uniemożliwia pogłębioną diagnozę obecnej sytuacji, ale może okazać się nieskuteczne, ponieważ nie odpowiada na wątpliwości specyficznych grup. Dzisiaj abstrakcyjnie rozumiana otwartość przekonuje już tylko tych przekonanych.
Agnieszka Witoń
Wiedza jako dobro publiczne – konsekwencje ekonomiczne
Fakt, iż wiedza posiada właściwości dóbr publicznych, ma poważne implikacje dla procesu jej produkcji i dystrybucji. Rynek nie radzi sobie z dobrami publicznymi w sposób efektywny. Podstawowym problem są trudności, jaki napotyka producent lub dystrybutor danego dobra podczas prób kontrolowania jego wtórnej dystrybucji. Wtórna dystrybucja oznacza, że producent nie odnosi wyższych zysków pomimo większej liczby osób korzystających z dobra. Taka sytuacja sprawia, że zachęty ekonomiczne do produkcji tego dobra są niskie i przez to nieskuteczne. Może to powodować niewykształcenie się rynku tego dobra, wykształcenie się rynku nieefektywnego bądź też nawet konieczność zaangażowania się państwa w produkcję i dystrybucję danego dobra.
Michał Starczewski
Eksperyment "Science" dobitnie pokazał, że proces recenzowania, na którym spoczywa ciężar utrzymywania wysokiej jakości pracy badawczej, jest często wadliwy. Przypisywanie winy otwartemu dostępowi jest jednak nieporozumieniem. Źródłem problemów jest raczej tendencja do oceniania dorobku naukowców i przyznawania grantów na badania wyłącznie na podstawie statystyk, w których dwa różne artykuły opublikowane w tym samym czasopiśmie ważą tak samo.
Prawo autorskie
Elementy prawa autorskiego ważne dla otwartej nauki
Krzysztof Siewicz
Otwarty dostęp do publikacji naukowych. Kwestie prawne
Książka zawiera kluczowe informacje o instytucjach prawa autorskiego ważnych dla wprowadzenia otwartego dostępu do publikacji naukowych. W przystępny sposób prezentuje podstawowe zagadnienia prawne, które napotyka badacz chcący udostępniać swoją publikację w modelu otwartym. Ponadto uwzględnia również perspektywę wydawców, jednostek naukowych, a także instytucji finansujących badania.
Krzysztof Siewicz
Wolne oprogramowanie w instytucjach publicznych. Kwestie prawne
Case studies
Otwieranie nauki w praktyce
Tomasz Lewandowski
Google Scholar - zaawansowane narzędzia wyszukiwania
W tekście zaprezentowane zostały zaawansowane narzędzia wyszukiwania w Google Scholar. Mogą one okazać się przydatne nie tylko w kontekście odnajdywania szarej literatury. Niniejszy przegląd pozwoli też przyjrzeć się procesowi budowania zapytania przez Google Scholar w oparciu o wprowadzone słowa kluczowe. Zaawansowane narzędzia wyszukiwania Google Scholar są bardzo podobne do zaawansowanych narzędzi głównego Google – również pod tym względem, że często zapominamy o ich istnieniu. Są przy tym dość dobrze dopasowane do specyfiki artykułów naukowych – praktycznie wszystkie rodzaje metadanych są w nich uwzględnione na tyle, by znacząco ułatwić życie każdego użytkownika.
Marta Hoffman-Sommer
Otwarte recenzje naukowe – warsztaty OpenAIRE 2020
Dotychczasowe doświadczenia wskazują, że ujawnianie treści recenzji zawsze wpływa pozytywnie na stylistykę i ton recenzji, mniej jest w nich uwag obraźliwych lub bezzasadnych. A zalety ujawniania tożsamości recenzentów? Tu zdania są bardziej podzielone. Niektórzy zauważają, że podpisana, jawna recenzja, jeżeli posiada wartość merytoryczną, może stanowić istotną pozycję w dorobku naukowym samego recenzenta.
Tomasz Lewandowski
Google Scholar a repozytoria i biblioteki cyfrowe w Polsce
Repozytoria i biblioteki cyfrowe mają w zamyśle zwiększać widoczność swoich zasobów. Mimo to treści naukowe zdeponowane w wielu z nich nie są w narzędziach Google właściwie widoczne. Przypadki wypełniania tego zadania na znośnym poziomie są w Polsce pojedyncze, przeważnie wtedy, gdy repozytorium korzysta z oprogramowania DSpace. Jednak nawet tutaj pozostaje wiele do naprawy.
Michał Starczewski
Directory of Open Access Journals jako narzędzie analityczne
DOAJ ma w sobie potencjał umożliwiający badanie kondycji współczesnej nauki w skali globalnej, ponieważ w założeniu może objąć wszystkie otwarte czasopisma naukowe na świecie. Warunkiem koniecznym jest jednak przeprowadzenie wstępnych analiz, sprawdzających reprezentatywność informacji dostarczanych przez DOAJ dla całości otwartych zasobów. Bez takiego rozpoznania DOAJ informuje wyłącznie o tym, ilu wydawców zdecydowało się zaprezentować swój periodyk w tym rejestrze, co wnosi bardzo mało do obrazu otwartej nauki.
Darcy Dapra
Miniprzewodnik „Jak poprawić widoczność rekordów w Google Scholar”
Materiał opracowany na podstawie webinarium przedstawicielki Google Scholar Darcy Dapra poświęconego optymalizacji widoczności rekordów repozytoryjnych w tej najpopularniejszej wyszukiwarce naukowej. Czytelnik znajdzie tu zarówno zalecane dobre praktyki, jak i przestrogi przed działaniami, których zdecydowanie powinien unikać.
