OpenAIRE — e-infrastruktura umożliwiająca publikowanie wyników badań naukowych w otwartym dostępie

Co jest dla Pani najważniejszym osiągnięciem OpenAIRE?

Podczas trwania całego Pilotażu Otwartego Dostępu w ramach 7PR OpenAIRE konsekwentnie budował infrastrukturę zorientowaną na usługi, obecnie uważaną za punkt odniesienia dla całego otwartego dostępu w Europie. W ten sposób ustanowiona została dobrze rozpoznawalna marka, doceniana również poza europejskimi granicami. Po pięciu latach nieprzerwanej działalności dzięki OpenAIRE Europa stała się liderem w dziedzinie otwartej nauki, działając jako godny zaufania partner dla podobnych inicjatyw na arenie międzynarodowej.

Projekt OpenAIRE2020 rozpoczął się w styczniu 2015 r. i ma trwać trzy i pół roku. Jakie są najważniejsze cele, które Pani zdaniem należy w tym czasie osiągnąć? Jakich rezultatów się Państwo spodziewają?

OpenAIRE2020 to wielopoziomowy projekt, którego głównym celem jest konsolidacja istniejących sieci i usług, by lepiej realizowały zadania sformułowane w programie Horyzont 2020 i lepiej służyły europejskim naukowcom. Szczegółowy opis planu pracy i działań można znaleźć tutaj. Poniżej wymieniamy kilka przykładowych działań.

a. Monitorowanie i raportowanie wyników badań finansowanych z H2020, tak by uzyskać jak najlepsze pokrycie Europejskiej Przestrzeni Badawczej. Będziemy aktywne dążyć do współpracy z europejskimi instytucjami finansującymi naukę i wydawcami, by uwzględnić w OpenAIRE wszystkie programy finansowania badań. Celem jest włączenie w naszą infrastrukturę 75% wszystkich repozytoriów zawierających publikacje naukowe, rozszerzenie powiązań pomiędzy publikacjami a zbiorami danych i projektami oraz uwzględnienie pozostałych największych europejskich grantodawców.
b. Wspieranie realizacji uruchomionego przez Komisję Europejską Pilotażu Otwartych Danych Badawczych poprzez szkolenia, edukację i wykorzystanie konkretnych usług (np. rozbudowa repozytorium Zenodo, by zapewniło przestrzeń dla „długiego ogona” nauki, albo opracowanie usług anonimizacyjnych, by umożliwić naukowcom publikowanie wyników badań bez narażania źródeł na utratę anonimowości i w ten sposób ograniczyć stosowanie zasady opt out obowiązującej w H2020).
c. Dostarczanie narzędzi i usług pozwalających naukowcom zarówno tworzyć, jak i odczytywać powiązania pomiędzy literaturą i danymi badawczymi.
d. Współpraca z twórcami podobnych infrastruktur na całym świecie ukierunkowana na stworzenie globalnej otwartej infrastruktury repozytoryjnej.
e. Poszukiwanie nowych sposobów umiejscowienia platform do otwartego recenzowania w systemie komunikacji naukowej. Będziemy też analizować, jak takie platformy mogą kształtować przyszłość komunikacji naukowej.
f. Analiza sposobów i modeli procesowania i rozliczania opłat za artykuły w czasopismach otwartych w odniesieniu do publikacji powstałych w ramach zakończonych już grantów z 7PR¹.

Finansowanie przez UE projektu OpenAIRE zakończy się w 2018 r. Z tego właśnie powodu konsorcjum analizuje i dyskutuje obecnie potencjalne modele długofalowego, zrównoważonego finansowania oferowanych usług. Jakie są dostępne opcje? Jaki model byłby najlepszy? Jakie działania będą kontynuowane: czy tylko portal i oferowane tam usługi, czy także inne aktywności, na przykład związane z propagowaniem otwartego dostępu wśród społeczności naukowej  czy z funkcjonowaniem sieci Krajowych Biur?

Zamówiliśmy w centrum badań ICRE8 analizę, której celem była ocena możliwości ekonomicznych projektu OpenAIRE, przy uwzględnieniu oszacowanego poziomu gotowości do zaangażowania (WTE) i gotowości do płacenia (WTP) za jego usługi. Rezultaty okazały się obiecujące, jako że kluczowa grupa interesariuszy – pracownicy instytucji zarządzających nauką, koordynatorzy projektów i dostawcy treści – zdawała się doceniać wartość infrastruktury OpenAIRE (jej interoperacyjność techniczną i stojącą za nią sieć ludzką) oraz dostarczanych usług. Zespół ICRE8 połączył te dane z informacjami na temat wysokości i alokacji środków wydawanych na badania w poszczególnych krajach członkowskich i z pomocą dalszych symulacji opracował alternatywne modele subskrypcji/kontrybucji dla państw członkowskich. Wyniki tych prac są obecnie dyskutowane, jako że OpenAIRE jest w trakcie ustanawiania osobowości prawnej.

Czy istnieją plany zintegrowania infrastruktury OpenAIRE z innymi, pozaeuropejskimi sieciami? Czy w przyszłości OpenAIRE może stać się częścią globalnej infrastruktury otwartego dostępu?

Zdajemy sobie sprawę, że otwarty dostęp odniesie pełny sukces tylko wtedy, gdy stanie się inicjatywą globalną. Właśnie z tego powodu OpenAIRE nawiązał bliską współpracę z COAR, by razem pracować nad stworzeniem międzynarodowej sieci repozytoryjnej. Nawiązaliśmy też współpracę z CLARA / LaReferencia, by stworzyć podobną infrastrukturę, a pierwsze wyniki powinny być widoczne już niedługo, po przyjęciu wytycznych OpenAIRE przez repozytoria i rozpoczęciu korzystania z walidatora. Jednocześnie współpracujemy z takimi organizacjami jak Jisc w Wielkiej Brytanii, SHARE w USA i ANDS w Australii, by zapewnić interoperacyjność w wymiarze globalnym.

1. W kontekście projektu OpenAIRE2020 Komisja Europejska uruchamia obecnie Pilotaż Złotej Drogi Otwartego Dostępu dla post-grantowych publikacji z 7PR. W ramach pilotażu będą dystrybuowane środki finansowe na opłacenie APC (opłat za publikację; article processing charges) za publikowanie w złotym otwartym dostępie w tych sytuacjach, gdy badania były prowadzone w ramach grantów z 7PR, ale ich publikacja nie może zostać opłacona z budżetu grantu, ponieważ następuje już po zakończeniu projektu i zamknięciu jego budżetu. Gdy pilotaż zostanie uruchomiony, na portalu openaire.eu będzie można znaleźć wszystkie szczegółowe informacje na jego temat.

Szczegóły

Utworzono: 2015-05-07