Uczciwa konkurencja na rynku czasopism naukowych

Europejskie Stowarzyszenie Uniwersytetów (EUA), zrzeszające ponad 800 uczelni z całej Europy, upomina się o przejrzystość i uczciwą konkurencję na rynku publikacji akademickich. 26 października stowarzyszenie przyjęło oficjalne stanowisko w tej sprawie, a kilka dni później skierowało otwarty list do Margrethe Vestager, unijnej Komisarz ds. Konkurencji. Ma on charakter nieformalnej skargi z prośbą o analizę aktualnej sytuacji i praktyk wydawniczych w sektorze publikacji naukowych.
Niepokój EUA wzbudza m.in. rosnąca koncentracja w branży. Ponad połowa rynku wydawnictw akademickich jest w rękach zaledwie 5 firm: RELX (dawniej Reed-Elsevier), Taylor & Francis, Wiley-Blackwell, Springer Nature i SAGE. Sygnatariusze listu zauważają ponadto, że postęp technologiczny nie przekłada się na zmniejszenie cen usług wydawniczych, co jest istotnym argumentem w dyskusji na temat dysponowania środkami publicznymi. „Każdego roku europejskie uniwersytety wydają, według ostrożnych szacunków, setki milionów euro na dostęp do wyników badań i publikacji, aby naukowcy mogli uzyskać informacje zdobyte i wytworzone przez nich samych oraz przez kolegów i koleżanki z innych uczelni” - czytamy w załączniku do listu. Inne zastrzeżenia wysuwane przez EUA dotyczą m.in. rygorystycznych klauzul poufności w umowach skutkujących brakiem przejrzystości w zakresie kosztów oraz wyraźnej asymetrii sił w negocjacjach pomiędzy jednostkami naukowymi a wydawcami, dodatkowo pogłębianej przez uzależnienie od dostawców produktów naukowych.

Szerokim kontekstem skargi są założenia otwartej nauki, definiowanej jako jeden z priorytetów Komisji Europejskiej. EUA powołuje się na zaprezentowaną w 2015 roku wizję Europy opartej na trzech „O”: otwartej nauce, otwartej innowacyjności oraz otwartości na świat. Autorzy listu uważają, że aktualna sytuacja utrudnia upowszechnianie wiedzy i rozwój europejskiej nauki oparty na zasadach otwartości, a co więcej, może spowolnić wdrażanie wspieranego przez Komisję Europejską Planu S.

Szczegóły

Utworzono: 2018-11-30

Natalia Gruenpeter