SPARC Europe: podsumowanie dyrektywy o otwartych danych

Przyjęta w czerwcu 2019 roku Dyrektywa o otwartych danych i ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego zapewnia wspólne ramy prawne dla udostępniania informacji tworzonych i przechowywanych przez organy publiczne wszystkich szczebli, w tym instytucje naukowe, biblioteki i archiwa. Obliguje ona państwa członkowskie do wprowadzenia przepisów umożliwiających swobodną eksploatację danych sektora publicznego. W artykule 10. Dyrektywy ujęte są wymogi dotyczące danych badawczych, które powinny być udostępniane do ponownego wykorzystywania w celach komercyjnych lub niekomercyjnych w zakresie, w jakim dane te są finansowane ze środków publicznych i zostały już publicznie udostępnione w repozytoriach. Dane mają być udostępniane zgodnie z zasadą „otwartości domyślnej” (open by default) i zasadami FAIR, a także z uwzględnieniem kwestii związanych z prywatnością, ochroną danych osobowych, poufnością, bezpieczeństwem narodowym, uzasadnionymi interesami handlowymi, takimi jak tajemnica przedsiębiorstwa, oraz prawami własności intelektualnej osób trzecich zgodnie z zasadą „otwarty jak to najbardziej możliwe, zamknięty jak to konieczne” (as open as possible, as closed as necessary). 

Udostępnianie dokumentów instytucji publicznych na możliwie wczesnym etapie rozpowszechniania oraz w otwartych, znormalizowanych i czytelnych maszynowo formatach (open by design) ma przynieść wymierne korzyści naukowcom, przedsiębiorcom i zwykłym obywatelom poprzez transfer wiedzy oraz stymulowanie rozwoju nauki, nowych technologii, produktów i usług na wspólnym, cyfrowym rynku. Członkowie UE mają wdrożyć te regulacje do 16 lipca 2021 r. Mogą przy tym objąć krajowymi przepisami o otwartym dostępie i ponownym wykorzystaniu również dane badawcze dostępne publicznie na platformach innych niż repozytoria.

Aby pomóc w lepszym zrozumieniu głównych założeń Dyrektywy, partnerzy SPARC Europe opracowali wspólnie ich podsumowanie. Opublikowany na stronie organizacji dokument zawiera zalecenia dotyczące wdrażania nowych przepisów, omówienie minimalnych wymogów harmonizacji przepisów krajowych z wymogami Dyrektywy oraz warunków wyłączających stosowanie wymogów otwartości (takie jak ochrona danych osobowych i poufnych, bezpieczeństwo narodowe, uzasadnione interesy handlowe i in.). Skupiono się w nim na wyjaśnieniu zapisów odnoszących się do danych badawczych, począwszy od wspomnianego wyżej artykułu 10, najbardziej istotnego dla instytucji naukowych, bibliotek i agencji finansujących badania. Omówiono także powiązane regulacje, dotyczące praw do baz danych (art. 1), wyjątków dla instytucji kultury, dotyczących pobierania opłat pokrywających koszty reprodukcji, dostarczania i rozpowszechniania dokumentów (art. 6), standardowych, otwartych licencji (art. 8), praktycznych uzgodnień mających ułatwić wyszukiwanie danych i ich ponowne wykorzystywanie (art. 9), regulacji umów o wyłączności w odniesieniu do umów publiczno-prywatnych obejmujących dokumenty sektora publicznego (art. 12) oraz zbiorów danych o wysokiej wartości (art. 13).

SPARC Europe zachęca jednostki i organizacje wspierające otwarty dostęp do danych badawczych w każdym z państw UE do podejmowania działań na rzecz skutecznego wdrożenia nowych przepisów, m.in. przez współpracę w tym zakresie na poziomie krajowym. Omawiane wytyczne wdrożeniowe mają być przydatne przy realizacji tego zadania.

Szczegóły

Utworzono: 2019-12-05