Przejrzyste koszty publikacji w otwartym dostępie
Jednym z obszarów, które mają zostać uregulowane w ramach Planu S jest kwestia kosztów publikacji w otwartym dostępie. Koalicja S uznaje, że pełny i natychmiastowy otwarty dostęp osiągnąć można za pomocą różnych modeli biznesowych, jednak podstawą powinna być przejrzystość. Tam, gdzie stosuje się opłaty za publikacje w otwartym dostępie, „muszą być one współmierne do zapewnionych usług wydawniczych, a struktura takich opłat musi być przejrzysta, by dostarczać rynkowi oraz fundatorom informacji umożliwiających potencjalną standaryzację opłat oraz ograniczenie kosztów związanych z ich pokrywaniem” (por. punkt 5 Planu S).
Aby rzetelnie wdrożyć tę politykę, Koalicja S zleciła opracowanie niezależnego raportu na temat kosztów publikacji, nad którym pracowały Alicia Wise i Lorraine Estelle z Information Power. Autorki przeprowadziły szereg konsultacji oraz warsztaty, w których udział wzięli reprezentanci instytucji finansujących badania naukowe, bibliotek i konsorcjów oraz wydawców czasopism. Raport zawiera szereg rekomendacji dla wszystkich interesariuszy, najważniejsze obejmują m.in. zmiany w sposobie udzielania informacji na temat opłat za publikacje w otwarty dostępie. Aktualnie wiele wydawnictw zamieszcza takie informacje na swoich stronach internetowych, jednak często nie są one odpowiednio wyeksponowane ani podawane w sposób spójny. Większy stopień przejrzystości może zostać osiągnięty, kiedy wydawcy ujednolicą praktyki w tym zakresie i w sposób skoordynowany wdrażać będą zaproponowane rozwiązania.
Najważniejszym narzędziem, które służyć ma osiągnięciu tego celu jest zaprezentowany w raporcie schemat danych dotyczących kosztów publikacji. W jego skład wchodzą 3 sekcje:
- pierwsza obejmuje podstawowe informacje, m.in. o wydawcy, tytule, numerze DOI lub ISSN czasopisma oraz opłatach za publikowanie,
- druga zawiera metadane kontekstowe, takie jak roczna liczba opublikowanych artykułów, częstotliwość ukazywania się czasopisma, współczynnik akceptacji, informacje o średnim czasie od złożenia artykułu do akceptacji oraz publikacji,
- trzecia szczegółowe informacje na temat struktury kosztów.
Zgodnie z proponowanym schematem wydawcy mieliby w trzeciej sekcji podawać procentowy udział kosztów w 7 kategoriach:
- rozwój czasopisma i skupionej wokół niego społeczności,
- obsługa zgłaszanych artykułów do momentu akceptacji bądź odrzucenia,
- zarządzanie procesem recenzji,
- usługi redakcyjne i wydawnicze od momentu akceptacji artykułu do publikacji,
- usługi po publikacji,
- sprzedaż i marketing,
- wsparcie dla autorów i czytelników.
Właśnie ten obszar wywołał najwięcej rozbieżnych reakcji i wątpliwości, formułowanych przede wszystkim przez wydawców, dlatego wdrożenie schematu wymaga dalszych prac.
Kolejnym krokiem jest uruchomienie pilotażowego programu, w którym udział weźmie 8 wydawnictw, m.in. SpringerNature, PLOS i EMBO Press. Mają one udostępniać zanonimizowane dane o kosztach publikacji, zgodnie z zaproponowanym w raporcie schematem, co ma służyć weryfikacji jego użyteczności, a także - jak mówi Alicia Wise, jedna z autorek raportu - budować zaufanie (por. wypowiedź zacytowana w artykule Eight publishers to volunteer pricing info in pilot study).
- Szczegóły
- Utworzono: 2020-01-21
- Natalia Gruenpeter
