Zalecenia‌ ‌Komisji‌ ‌Europejskiej‌ ‌dot. ‌badań‌ ‌nad‌ ‌koronawirusem‌

W odpowiedzi na pandemię koronawirusa Komisja Europejska opracowała wytyczne w zakresie otwartego dostępu do wyników badań prowadzonych w ramach programu Horyzont 2020. Opublikowane 24 kwietnia 2020 r. zalecenia dotyczą zarówno projektów, które w bezpośredni sposób rozwijają badania nad koronawirusem, jak i tych, które w jakikolwiek sposób mogą przyczynić się do rozwiązania kryzysu wywołanego przez pandemię. Komisja Europejska zachęca do wdrażania rozwiązań, które wykraczają poza wymogi sformułowane w umowie grantowej, m.in. do uwzględnienia deklaracji dotyczącej otwartego udostępniania danych w sytuacjach zagrożenia zdrowia publicznego przyjętej przez Wellcome Trust.

Dokument zawiera szczegółowe zalecenia, które dotyczą publikacji naukowych i danych badawczych. Obejmują one m.in.

• otwarte udostępnianie publikacji naukowych na licencji CC BY lub podobnej poprzez deponowanie ich w repozytorium (bez embarga czasowego),
• otwarte udostępnianie rezultatów badań poprzez z serwisy z preprintami lub platformy wydawnicze jeszcze przed recenzją,
• otwarte udostępnianie danych badawczych na licencji CC BY, CC0 lub podobnych,
• wypracowanie zasad dostępu do danych badawczych w sytuacjach, kiedy nie mogą być one udostępniane w sposób otwarty, zgodnie z zasadą „as open as possible as closed as necessary”
• odpowiednie opracowanie metadanych publikacji i zestawów danych badawczych oraz otwarte udostępnianie metadanych na licencji CC0 lub podobnej.

Ponadto, zalecane jest dołączanie do publikacji i zestawów danych badawczych informacji na temat wszelkich innych rezultatów badań lub narzędzi potrzebnych do weryfikacji ich poprawności lub do ich ponownego wykorzystania, a także otwarte udostępnianie wszelkich danych, które nie były wykorzystane w publikacji, ale mogą być przydatne dla innych badaczy, np. protokołów i standardów wykorzystywanych podczas zbierania danych. W dokumencie podkreśla się znaczenie zasad FAIR w zarządzaniu wszystkimi wynikami badań, aby umożliwić ich ponowne wykorzystanie w przyszłości i wspierać ich łączenie z dalszymi badaniami nad COVID19 i SARS-CoV-2.

 Dodatkowe zalecenia obejmują też przygotowanie planów zarządzania danymi badawczymi. Komisja Europejska zachęca do wcześniejszego sporządzania planów, najlepiej już na etapie składania wniosku lub najpóźniej przed podpisaniem umowy grantowej, a także do udostępniania ich w sposób otwarty, o ile nie istnieją uzasadnione powody ograniczenia dostępu.

Dokument zawiera również listę wspieranych przez Komisję Europejską inicjatyw, których celem jest m.in. ułatwienie dzielenia się wynikami badań nad koronawirusem oraz opracowanie standardów zarządzania danymi badawczymi i udostępniania ich w sposób otwarty zgodnie z zasadami FAIR. Wskazane inicjatywy to:

• platforma COVID-19 Data Portal stworzona przez Europejski Instytut Bioinformatyki (EMBL-EBI),
• grupa robocza RDA COVID-19 powstała w ramach Research Data Alliance,
• inicjatywy OpenAIRE i Zenodo, w tym społeczność naukowa Zenodo,
• sieć Virus Outbreak Data Network (VODAN) zainicjowana przez GO FAIR,
• serwis BIP!Finder ułatwiający wyszukiwanie publikacji na temat COVID-19.

W kolejnych częściach dokumentu wskazane są zasoby, serwisy, narzędzia i standardy, z których korzystać mogą naukowcy w dzieleniu się wynikami badań nad koronawirusem. Treść dokumentu uzupełniają trzy załączniki dotyczące sposobu działania europejskiej platformy danych dotyczących COVID-19 oraz korzystania z niej, a także standardów w zakresie udostępniania danych w ENA (European Nucleotide Archive), repozytorium prowadzonym przez Europejski Instytut Bioinformatyki (EMBL-EBI).

Szczegółowe zalecenia znajdują się w dokumencie udostępnionym na stronie Komisji Europejskiej.

Szczegóły

Utworzono: 2020-05-06

Natalia Gruenpeter