Polityka otwartego dostępu Narodowego Centrum Nauki

Narodowe Centrum Nauki wprowadziło politykę otwartego dostępu do wyników badań finansowanych lub współfinansowanych ze środków publicznych. Nowe regulacje stanowią kontynuację działań podjętych przez cOAlition S, czyli koalicję instytucji finansujących badania naukowe, które wdrażają Plan S. Zgodnie z planem dostęp do wyników badań należy zapewnić natychmiast po publikacji i w modelu libre. Otwarty dostęp zdefiniowany jest nie zatem tylko jako możliwość bezpłatnego zapoznania się z treścią, ale także jako możliwość jej powielania, rozpowszechniania i dowolnego wykorzystania przez czytelnika, zgodnie z warunkami odpowiedniej licencji.

Autorzy mają do wyboru trzy ścieżki publikacyjne wskazane w polityce:

• otwarte czasopisma i platformy zarejestrowane bądź będące w toku rejestracji w DOAJ,
• czasopisma subskrypcyjne (hybrydowe) pod warunkiem, że publikacja natychmiast po ukazaniu się zostanie zdeponowana w otwartym repozytorium,
• czasopisma objęte licencją otwartego dostępu w ramach tzw. umów transformacyjnych (umowy te muszą być zarejestrowane w rejestrze ESAC) lub tzw. czasopisma transformacyjne. Ostatnia ścieżka obowiązuje tylko, gdy praca została przyjęta do druku lub opublikowana do końca 2024 r.

Wprowadzone przez NCN zasady dotyczą głównie artykułów w recenzowanych czasopismach (ale także np. recenzowanych materiałów konferencyjnych czy też oryginalnych danych badawczych). Nie obejmują jeszcze monografii, rozdziałów monografii i recenzowanych utworów zebranych. NCN zaleca korzystanie z licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa (CC BY 4.0). Alternatywnie w ramach umów transformacyjnych można publikować w na licencji CC-BY-SA, a w przypadkach uzgodnionych z Centrum dopuszczalne jest stosowanie licencji CC-BY-ND.

Nowa polityka reguluje także kwestię opłat publikacyjnych. Koszty publikacji (APC, article processing charges) są kwalifikowalne jedynie w ścieżkach 1 i 3. Od połowy 2022 roku obowiązywać będą ponadto dodatkowe wytyczne w zakresie przejrzystości opłat, które wdrożyć muszą wydawcy, aby otrzymać fundusze z NCN lub od innych członków cOAlition S.

W polityce znalazły się ponadto zapisy dotyczące udostępniania podstawowych zestawów danych badawczych powiązanych z opublikowanymi artykułami. Tam gdzie to możliwe powinny być one udostępniane w otwartym repozytorium zgodnie z warunkami licencji Creative Commons Public Domain (licencja CC0) oraz odpowiednimi standardami cytowania danych i opracowania metadanych.

Nowe regulacje obejmą projekty badawcze, stypendia naukowe, staże i działania naukowe wyłonione do finansowania od konkursów ogłoszonych w dniu 15 czerwca 2020 r., do których umowy o realizację i finansowanie zostaną podpisane po 1 stycznia 2021 r. Szczegółowe informacje dotyczące zasad polityki znaleźć można w załączniku do zarządzenia Dyrektora Narodowego Centrum Nauki.

Szczegóły

Utworzono: 2020-06-07

Natalia Gruenpeter