Otwarta nauka w programie Horyzont Europa

Otwarta nauka będzie modus operandi Horyzontu Europa, kolejnego unijnego programu ramowego na rzecz badań i innowacji - zapowiada Konstantinos Glinos, kierownik działu ds. otwartej nauki w Dyrekcji Generalnej ds. Badań Naukowych i Innowacji Komisji Europejskiej. Glinos mówił o roli otwartej nauki w wywiadzie udzielonym The Guild of European Research-Intensive Universities, sieci europejskich uniwersytetów badawczych, do której należy obecnie 20 uczelni z 15 krajów.
Zapowiadane zmiany w programie Horyzont Europa obejmą m.in. konieczność zapewnienia otwartego dostępu poprzez zdeponowanie pracy w repozytorium natychmiast po publikacji, bez żadnego okresu embarga, a także pozostawienie autorskich praw majątkowych przy autorze i wykorzystanie otwartych licencji, takich jak licencje Creative Commons. Komisja Europejska nie będzie ponadto wspierać finansowo opłat za publikacje w czasopismach hybrydowych. W zakresie danych badawczych zachowana zostanie zasada as open as possible, as closed as necessary, zgodnie z którą domyślnie dane powinny być udostępniane w sposób otwarty, a jedynie w uzasadnionych sytuacjach mogą pozostać zamknięte. Więcej uwagi poświęcone zostanie zarządzaniu danymi badawczymi. „Musimy uczulić ludzi na to, że dane są jak pieniądze. Danymi wytworzonymi w ramach projektu należy w odpowiedni sposób zarządzać i udostępniać je do ponownego wykorzystania dla innych“ - wyjaśniał Glinos.

Innym obszarem, który zostanie dowartościowany, będzie nauka obywatelska polegająca na zaangażowaniu społeczeństwa w badania. Działania w tym zakresie nie będą obowiązkowe, ale grantobiorcy programu Horyzont Europa zachęcani będą do tego, aby przemyśleć możliwe korzyści, formy i strategie włączania obywateli w realizację projektu. Przykładowe rozwiązania w tym zakresie obejmują działania na szczeblu lokalnym we współpracy z władzami, organizacjami pozarządowymi czy innymi podmiotami. Tego typu działania w dużej mierze prowadzi już wiele uniwersytetów. Inne formy angażowania społeczeństwa w naukę mogą polegać na wspólnym wyznaczaniu celów i kierunków badań, tak aby odpowiadały one na rzeczywiste problemy czy potrzeby obywateli czy też na włączaniu obywateli w proces badawczy, np. w zbieranie czy wytwarzanie danych.
Podczas wywiadu poruszony został także temat korzyści związanych z otwartą komunikacją naukową oraz społecznych i kulturowych uwarunkowań wdrażania rozwiązań w tym zakresie. „Otwarta nauka zmienia sposób, w jaki prowadzone są badania” - mówił Glinos, podkreślając, że zmiany obejmują nie tylko dzielenie się końcowymi wynikami badań, ale też codzienną praktykę i warsztat naukowca. Glinos zapowiedział także uruchomienie platformy wydawniczej Open Research Europe (ORE), z której korzystać będą mogli grantobiorcy, aby opublikować wyniki badań bez żadnych opłat i zgodnie z polityką otwartości Komisji Europejskiej. Cały wywiad obejrzeć można w serwisie YouTube (dostępny także poprzez stronę The Guild).

Szczegóły

Utworzono: 2020-07-14

Natalia Gruenpeter