Kamień milowy w rekomendacjach UNESCO dot. otwartej nauki

30 września 2020 r. UNESCO przekazało przedstawicielom 193 państw członkowskich wstępną wersję rekomendacji dot. otwartej nauki, osiągając tym samym kamień milowy w pracach nad dokumentem. Jest to rezultat działań komitetu doradczego oraz wielomiesięcznych konsultacji, których celem było sformułowanie wytycznych uwzględniających doświadczenia, potrzeby i propozycje różnych grup interesariuszy z całego świata, m.in. instytucji naukowych, badaczy, bibliotek i wydawców. W komitecie doradczym UNESCO ds. otwartej nauki zasiedli przedstawiciele państw członkowskich z sześciu grup wyborczych oraz przedstawiciele organizacji naukowych i badawczych. Jednym z reprezentantów państw Europy Wschodniej jest Jakub Szprot, kierujący pracami zespołu Platformy Otwartej Nauki w ICM UW. 

Wstępna wersja rekomendacji zawiera definicje otwartej nauki, wskazuje jej cele i zasady oraz  zaleca konkretne działania. Otwarta nauka zdefiniowana została jako koncepcja obejmująca różne praktyki dzielenia się wynikami badań, zacieśniania współpracy naukowej, wymiany informacji z korzyścią dla nauki i społeczeństwa oraz otwierania procesu tworzenia i przekazywania wiedzy naukowej z uwzględnieniem podmiotów społecznych spoza kręgów naukowych. 

Kluczowe obszary to:

• otwarty dostęp, 
• otwarte dane, 
• oprogramowanie open source, open hardware, 
• infrastruktura otwartej nauki, 
• otwarta ewaluacja, 
• otwarte zasoby edukacyjne, 
• otwarty sposób angażowania społeczeństwa w naukę,
• otwartość na różnorodność wiedzy i jej źródeł. 

Działania w każdym z tych obszarów mają na celu zmniejszanie podziałów społecznych, wypracowanie bardziej sprawiedliwego, przejrzystego i demokratycznego sposobu wytwarzania, rozpowszechniania i przyswajania wiedzy naukowej, zbliżenie nauki do społeczeństwa oraz likwidowanie nierówności występujących pomiędzy państwami oraz w ich obrębie w zakresie nauki, technologii i innowacji. Rekomendowane działania obejmują:

• promowanie wspólnego rozumienia otwartej nauki, 
• kształtowanie polityki sprzyjającej otwartej nauce,
• inwestowanie w infrastrukturę otwartej nauki, usługi i budowanie potencjału otwartej nauki,
• transformacja kultury naukowej i tworzenie zachęt sprzyjających otwartej nauce,
• promowanie innowacyjnych podejść do otwartej nauki na różnych etapach procesu badawczego,
• promowanie międzynarodowej współpracy w zakresie otwartej nauki.

Kraje członkowskie mogą przekazać komentarze i uwagi do dokumentu do końca tego roku. Ostateczna wersja rekomendacji przyjęta zostanie w listopadzie 2021 roku podczas Konferencji Generalnej UNESCO.

Szczegóły

Utworzono: 2020-10-12

Natalia Gruenpeter