Apel o otwarte udostępnianie rezultatów badań nad małpią ospą

Na stronie Białego Domu opublikowano skierowany do wydawców naukowych apel o zapewnienie otwartego dostępu do rezultatów badań nad małpią ospą. Inicjatywa jest odpowiedzią na rozpowszechnianie się wirusa i ogłoszenie przez Światową Organizację Zdrowia stanu zagrożenia zdrowia publicznego o znaczeniu międzynarodowym.

W wydanym przez Biuro Polityki Nauki i Technologii Białego Domu oświadczeniu podkreślono, że opanowanie kryzysu i zapobieganie w przyszłości podobnym sytuacjom wymaga interdyscyplinarnej współpracy badaczy z zakresu nauk biomedycznych, ekonomicznych, społecznych, weterynaryjnych czy przyrodniczych, a otwarte udostępnianie artykułów i danych badawczych jest kluczowym elementem skoordynowanej reakcji na kryzys. Wyniki badań powinny być udostępniane w sposób umożliwiający maszynowy odczyt pełnych tekstów wraz z metadanymi oraz pozwalający na dalsze udostępnianie i ponowne analizy. Badacze powinni mieć możliwość deponowania publikacji w otwartych repozytoriach i udostępniania danych powiązanych z recenzowanymi artykułami. „Biorąc pod uwagę nagły charakter sytuacji szczególnie ważne jest, aby naukowcy i całe społeczeństwo miało dostęp do rezultatów badań i danych tak szybko, jak to możliwe. Obejmuje to naukowców i urzędników zdrowia publicznego z krajów o niskich i średnich dochodach” – apelują sygnatariusze listu, wśród których znajdują się liderzy i doradcy w zakresie nauki i technologii z 21 krajów oraz z Komisji Europejskiej. 

W odpowiedzi na apel Koalicja S opublikowała list Roberta Kileya i Johana Roorycka, w którym zwrócono uwagę na konieczność wprowadzenia w zakresie otwartej nauki systemowych i długoterminowych rozwiązań wykraczających poza doraźne odpowiedzi na kryzysowe sytuacje. „Po raz czwarty w ciągu niespełna siedmiu lat, społeczność przywódców w obszarze nauki i technologii skierowała do wydawców naukowych apel o otwarte udostępnianie rezultatów badań nad chorobami. W 2016 roku sprawa dotyczyła wirusa Zika, w 2018 – Eboli, w 2020 – COVID-19, a teraz – w 2022 – badań nad małpią ospą. (...) Otwarty dostęp nie powinien być podyktowany pilnymi potrzebami spowodowanymi przez chorobę, ale powinien dotyczyć wszystkich badań” – zauważają reprezentanci Koalicji S. Doraźne działania w zakresie otwartej nauki nie wystarczą także dlatego, że wydawcy wracają do opłat za dostęp do artykułów, co miało już miejsce w wypadku badań dotyczących COVID-19. Aby uniknąć podobnych sytuacji instytucje finansujące badania naukowe powinny wdrażać polityki otwartości wymagające natychmiastowego otwartego udostępnienia publikacji na licencji CC-BY bądź równoważnej.

Szczegóły

Utworzono: 2022-08-26

Natalia Gruenpeter