Przyszłość europejskiej infrastruktury dla otwartego dostępu

Otwarty dostęp do publikacji naukowych staje się w Europie standardem, a w nowym programie ramowym Horyzont 2020, rozpoczynającym się w 2014 roku, realizowany będzie pilotaż dotyczący otwartych danych. Odbywający się 5 listopada w Wilnie warsztat Prawne aspekty i zrównoważony rozwój infrastruktury dla otwartego dostępu poświęcony był dyskusji nad rozwiązaniami prawnymi dotyczącymi udostępniania i korzystania z danych badawczych.

W trakcie wydarzenia zaprezentowane zostały wnioski z raportów OpenAIREplus analiza prawna, konkluzje i rekomendacje dla danych i dostawców infrastruktury oraz Infrastruktura otwartego dostępu drugiej generacji dla badań w Europie opracowanych przez instytucje z krajów członkowskich. Pokazują one, że otwarte udostępnianie danych wymaga wypracowania nowych rozwiązań nie tylko infrastrukturalnych, ale także prawnych i organizacyjnych. Europejski raport obejmuje również analizę sytuacji w Polsce. Za jej opracowanie odpowiadało ICM UW, polski partner inicjatywy OpenAIREplus, odpowiedzialny za stworzenie europejskiej infrastruktury dla otwartej nauki, wspieranej i rozwijanej dzięki wsparciu Komisji Europejskiej.

Autorzy raportu rekomendują ustawodawcom dostosowanie przepisów o dozwolonym użytku, a naukowcom korzystanie ze standardowych licencji Creative Commons, które pozwalają udzielić szerokiego zezwolenia na korzystanie z wyników badań, dzięki czemu użytkownik unika wielu wątpliwości związanych z przepisami o dozwolonym użytku.

Otwarty dostęp do publikacji i wyników badań naukowych został uznany przez Komisję Europejską za jeden z głównych sposobów rozpowszechniania wiedzy i wzrostu innowacyjności w Europie. Efektem tego jest zapowiedź wprowadzenia obowiązku zapewnienia otwartego dostępu do wszystkich publikacji naukowych finansowanych z programu Horyzont 2020 (unijny program ramowy badań i innowacji na lata 2014–2020), którego uroczysta inauguracja w Polsce będzie miała miejsce w tym tygodniu. Wg zaleceń KE, również państwa członkowskie EU powinny zapewnić otwarty dostęp do publikacji naukowych powstałych w wyniku badań finansowanych ze środków publicznych, poprzez określenie i realizację jasnych strategii w tym zakresie.

Dane ICM UW pokazują, że w Polsce coraz szybciej rośnie liczba otwartych zasobów naukowych. Jednak w dalszym ciągu brakuje instytucjonalnych polityk, które spowodują, że otwarty dostęp stanie się trwałym i istotnym elementem polskiego systemu nauki.

Szczegóły

Utworzono: 2013-11-07

Maciej Chojnowski