Duńska strategia otwierania dostępu

24 czerwca Dania ogłosiła strategię wdrażania otwartego dostępu, którą ma realizować specjalnie w tym celu utworzony krajowy komitet wykonawczy. Komitet został powołany przez ministra nauki w ramach nadrzędnej strategii innowacji.

Pomysłodawcy podkreślają znaczenie otwartego dostępu dla rozwoju innowacyjności nie tylko w obszarze samej nauki, ale także w biznesie. Strategia opiera się na dwu kluczowych założeniach: po pierwsze, suma środków przeznaczonych na publikowanie badań naukowych nie wzrośnie znacząco w rezultacie wdrożenia otwartego dostępu; po drugie, wdrożenie otwartego dostępu nie ograniczy praw badaczy do publikacji w wybranym przez siebie miejscu. W związku z tym strategia rekomenduje raczej wybór zielonej drogi, czyli modelu repozytoryjnego. Co więcej, państwo wcale nie chce zastępować wydawców w działaniach, w których efektywnie przyczyniają się oni do dystrybucji wiedzy (chodzi tu szczególnie o zapewnienie wysokiej jakości recenzji).

Wśród kluczowych elementów strategii wdrożenia otwartego dostępu w Danii wymienia się m.in. następujące punkty:

Gowers prześwietla umowy Elseviera z brytyjskimi uczelniami

Tim Gowers, matematyk z Cambridge, który w styczniu 2012 roku ogłosił na swoim blogu bojkot wydawnictwa Elsevier i przyczynił się do powstania skupiającej obecnie ponad 14 tys. osób inicjatywy The Cost of Knowledge, zdecydował się teraz poznać sekrety umów zawieranych między brytyjskimi uczelniami a monopolistą na rynku wydawców czasopism naukowych.

Pod koniec kwietnia opublikował na swoim blogu obszerny post (kilkakrotnie później aktualizowany), w którym znalazł się zarówno szczegółowy opis jego trudności ze zdobyciem pożądanych przezeń informacji, jak i dane, które ostatecznie udało mu się pozyskać. Z kolei na początku czerwca na stronie SPARC zamieszczono wywiad z uczonym, w którym podsumowuje on swoje ustalenia.

Gowers zauważa, że mimo wsparcia ze strony naukowców, którzy poparli zainicjowany przez niego bojkot, akcja mająca na celu przełamanie monopolu wydawców wciąż nie ma wystarczająco silnego oddźwięku, by realnie wpływać na ich praktyki. Co więcej, system subskrypcji czasopism jest tak skonstruowany, że jego zmiana wydaje się obecnie niemożliwa.

Meksyk w awangardzie otwartego dostępu w Ameryce Łacińskiej

20 maja Meksyk dołączył do Argentyny i Peru jako trzecie państwo, w którym prace naukowe finansowane częściowo lub w całości ze środków publicznych mają być na mocy prawa udostępniane w otwartym dostępie.

Meksyk zdecydował się na wybór zielonej drogi, czyli modelu repozytoryjnego.

Nowe prawo ogłosił prezydent Meksyku Enrique Peña Nieto, podkreślając jego korzyści dla demokratyzacji korzystania z informacji w społeczeństwie.

 

Gildia kontra Sojusz, czyli walka o autorów po amerykańsku

Utworzenie przez naukowców z Uniwersytetu w Berkeley Sojuszu Autorów (Authors Alliance) wywołało ostrą reakcję ze strony Gildii Autorów (The Authors Guild), skupiającej pisarzy amerykańskich i służącej im doradztwem oraz opieką prawną. O skali tej reakcji najlepiej świadczy fakt, że uprzedziła ona nawet oficjalną inaugurację działalności Sojuszu.

Authors Alliance (w którego zespole doradczym zasiada m.in. Lawrence Lessig) stawia sobie za cel wspieranie autorów w zakresie prawnym, technicznym i instytucjonalnym w celu efektywnego udostępniania owoców ich pracy w erze cyfrowej. Jak informują na swojej stronie twórcy inicjatywy:

Misją Sojuszu Autorów jest rozwijanie powszechnego zainteresowania ułatwianiem powszechnego dostępu do utworów chronionych prawem autorskim poprzez udzielanie pomocy autorom i reprezentowanie tych spośród nich, którzy chcą szeroko upowszechniać wiedzę i dzieła swojej wyobraźni.

Chiny wkraczają na zieloną drogę

15 maja br. dwie z kluczowych chińskich agencji finansujących badania naukowe – National Natural Science Foundation of China oraz Chinese Academy of Sciences – ogłosiły przyjęcie polityki otwartego dostępu obowiązującej wszystkich grantobiorców obu instytucji. W ten sposób Chiny dołączyły do grona państw oficjalnie popierających otwieranie publikacji naukowych.

Obie instytucje rekomendują zieloną drogę otwartego dostępu, czyli model repozytoryjny. Autorzy publikacji powstałych w rezultacie badań finansowanych przez NSFC lub CAS zostali zobowiązani do umieszczenia w repozytoriach elektronicznych wersji artykułów nie później niż 12 miesięcy od momentu ich opublikowania w tradycyjnym czasopiśmie. Grantobiorcy mogą jednak wykorzystywać pozyskane środki także na publikację w otwartych czasopismach, co gwarantuje natychmiastowy otwarty dostęp bez konieczności uwzględniania embarga ze strony wydawcy.

Według bazy SCI chińscy naukowcy w 2012 r. znajdowali się na 3. miejscu w skali światowej, jeśli chodzi o częstotliwość cytowań.

Więcej szczegółów na temat otwartego dostępu w Chinach można znaleźć w artykule Xiaolin Zhanga Development of OA in China opublikowanym w marcowym numerze "Insights". Artykuł jest dostępny online.

 

Additional information