Otwarte recenzje. Transparentność i oszczędności

Jednym z elementów otwartej nauki jest otwarte recenzowanie. Choć pozostaje w cieniu otwartego dostępu do publikacji i danych badawczych, to zwolennicy widzą w nim szansę na zwiększenie transparentności i sprawności komunikacji naukowej. Dyskutując o nowych modelach recenzowania możemy odwoływać się do sprawdzonych przykładów. W dyskusji podczas warsztatów OpenAIRE 2020 z 7 czerwca 2016 r., które relacjonuje Marta Hoffman-Sommer, odnoszono się m.in. do przykładów Atmospheric Chemistry and Physics, The Winnower i Science Open. Ich redakcje chwalą sobie swoje modele. Otwarte recenzowanie przyspiesza wejście publikacji do obiegu naukowego i umożliwia zmniejszenie kosztów przy utrzymaniu jakości czasopisma przynajmniej na tym samym poziomie.

Proces recenzowania jest kluczowy dla funkcjonowania współczesnej nauki. Służy potwierdzeniu, że publikacja spełnia minimalne wymagania, a także jest narzędziem kształtowania hierarchii. Tym bardziej należy krytycznie przyglądać się jego działaniu i szukać możliwości udoskonaleń.

Szczegóły

Utworzono: 2016-06-14

Michał Starczewski

Wiedza oswobodzona

W gronie osób najbardziej zasłużonych dla ruchu otwartej nauki poczesne miejsce zajmuje Peter Suber, m.in. dyrektor Harvard Office for Scholarly Communication. Na początku 2016 r. MIT Press opublikowało zbiór jego esejów, które pierwotnie ujrzały światło dzienne w latach 2002-2011. Choć teksty te są świadectwem rozwoju otwartości w nauce, to nie są tego rozwoju historią. Czytelnik znajdzie w nich z reguły zagadnienia o ogólnym charakterze, dotykające istoty przemian komunikacji naukowej: wiedza jako dobro publiczne, działanie w celu wypełnienia misji, czy rewolucja pocztowa jako pierwowzór rewolucji otwartego dostępu. Lektura zbioru pokazuje jednak, że przed 2011 r. Suber nie spodziewał się kontrowersji, jakie pojawiły się w następnych latach, m.in. wokół czasopism hybrydowych. 

Zachęcamy do zapoznania się z omówieniem książki P. Subera, które pojawiło się w dziale Recenzje.

Wersja elektroniczna publikacji znajduje się w otwartym dostępie na stronie MIT Press.

Szczegóły

Utworzono: 2016-06-10

Michał Starczewski

Rada ds. Konkurencyjności UE wspiera otwartą naukę

4-5 kwietnia w Amsterdamie odbyła się konferencja Open Science – From Vision to Action. Był to ważny element holenderskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej, której otwarta nauka jest jednym z priorytetów. Efektem konferencji był dokument „Amsterdam Call for Action on Open Science”. Wyznacza on konkretny, ambitny cel: do 2020 r. wszystkie europejskie publikacje naukowe mają być dostępne w sposób otwarty.

O dużej wadze otwartej nauki dla rozwoju Unii Europejskiej świadczy poświęcenie tej tematyce obrad Rady ds. Konkurencyjności (COMPET, jeden ze składów Rady UE) 27 maja 2016 r. Rada wyraziła poparcie dla amsterdamskiego dokumentu i zgodziła się, by do 2020 r. otwarty dostęp do publikacji naukowych w UE stał się domyślnym modelem.
W trakcie posiedzenia COMPET komisarz Carlos Moedas przedstawił skład nowopowołanej grupy eksperckiej Open Science Policy Platform. Jej zadaniem jest wsparcie merytoryczne w zakresie wdrożenia polityki otwartościowej.
Polskę reprezentowała Teresa Czerwińska, podsekretarz stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Z zapisem posiedzenia Rady można zapoznać się pod linkiem.

Szczegóły

Utworzono: 2016-06-01

Michał Starczewski

15 lat otwartego dostępu — podsumowanie Richarda Poyndera

Specjalnie dla Otwartej Nauki Richard Poynder przygląda się osiągnięciom ruchu Open Access w ostatnich 15 latach. Poynder jest brytyjskim niezależnym dziennikarzem specjalizującym się w zagadnieniach komunikacji naukowej, ze szczególnym uwzględnieniem otwartego dostępu.

Prowadzi blog Open and Shut?, na którym opublikował m.in. serię wywiadów z kluczowymi postaciami ze świata otwartej nauki. Od szeregu lat śledzi procesy związane z promowaniem i wdrażaniem Open Access na całym świecie. Jego głos bywa krytyczny, lecz jest wiarygodny, ponieważ Poynder nie jest związany z żadną frakcją w środowisku OA i w swoich ocenach stara się zachować maksymalny obiektywizm.

Nic nie wskazuje na to, by wspólnoty akademickie były gotowe zrezygnować z publikowania w prestiżowych czasopismach i porzucić osławiony Impact Factor – mówi Poynder w rozmowie z Michałem Starczewskim.

Szczegóły

Utworzono: 2016-03-11

Maciej Chojnowski