Paryski apel w sprawie systemu ewaluacji nauki

Jednym z tematów podjętych podczas Open Science European Conference, konferencji organizowanej na początku lutego 2022 r. w ramach francuskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej, były zmiany w systemie ewaluacji działalności naukowej. Francuski komitet ds. otwartej nauki przygotował i przedstawił apel o zmiany w systemie ewaluacji naukowej, w którym zaproponowano utworzenie koalicji organizacji naukowych zaangażowanych w reformę obecnego systemu.

U podstaw dokumentu leży założenie, że otwartość poprawia jakość i wydajność badań, zwiększa ich oddziaływanie oraz wspiera współpracę. Wskazane kierunki zmian obejmują m.in. uznanie różnorodności działań badawczych i wyników, takich jak publikacje i preprinty, dane badawcze, metody, oprogramowanie, kod i patenty, a także ich wpływ społeczny i działania związane ze szkoleniami, innowacjami i zaangażowaniem publicznym oraz ocenianie pracy badaczy nie tylko na podstawie rezultatów, ale także dobrych praktyk, w szczególności otwartego udostępniania wyników badań.

Dokument odwołuje się do rekomendacji UNESCO ws. otwartej nauki oraz do raportu na temat reform w systemie ewaluacji opublikowanym przez Komisję Europejską w listopadzie 2021 roku. Paryska inicjatywa promuje zaproszenie Komisji Europejskiej skierowane do organizacji naukowych zainteresowanych pracą na rzecz reformy systemu ewaluacji. 

Szczegóły

Utworzono: 2022-02-07

Natalia Gruenpeter

UNESCO przyjęło rekomendacje dotyczące otwartej nauki

Konferencja Generalna UNESCO przyjęła w listopadzie 2021 r. rekomendacje dot. otwartej nauki, które są rezultatem wielomiesięcznych prac ekspertów oraz globalnych konsultacji. Dokument określa cele, podstawy i standardy otwartej nauki wspólne dla 193 krajów członkowskich UNESCO, które mają podjąć kroki zmierzające do wdrożenia rekomendowanych rozwiązań.

UNESCO, CC-BY-SA 3.0 IGO

Otwarta nauka została zdefiniowana jako koncepcja łącząca różne ruchy i praktyki mające na celu udostępnianie wiedzy naukowej w sposób otwarty i możliwy do ponownego wykorzystania dla wszystkich, zacieśnienie współpracy naukowej i dzielenie się informacjami z korzyścią dla nauki i społeczeństwa, a także otwarcie procesów wytwarzania i oceniania wiedzy naukowej czy komunikację z podmiotami społecznymi spoza tradycyjnie rozumianej społeczności naukowej. 

Szczegóły

Utworzono: 2021-12-06

Natalia Gruenpeter

Raport na temat otwartej nauki w Horyzoncie 2020

Na stronie Komisji Europejskiej ukazał się raport podsumowujący rezultaty polityki otwartości w programie Horyzont 2020. Publikacja zawiera wyniki badań, których celem było określenie stopnia zgodności sposobu udostępniania wyników badań z wymogami Komisji Europejskiej oraz sformułowanie wniosków i zaleceń na przyszłość.

Autorzy raportu ustalili, że 83% publikacji naukowych objętych polityką otwartości udostępnianych było zgodnie z wytycznymi. Zauważono też, że w ciągu ostatnich pięciu lat zaszły w tym obszarze znaczące zmiany: w 2014 roku jedynie 65% recenzowanych artykułów udostępnianych było w otwartym dostępie, natomiast w 2019 roku odsetek ten wynosił już 86%. Prawie połowa artykułów opublikowana została z wykorzystaniem licencji Creative Commons, 33% - z wykorzystaniem licencji wydawców, które ograniczają możliwości komputerowej analizy treści (text-and-data mining), a 18% nie było opatrzonych żadną licencją. Średnio opłaty za publikacje (article processing charges) w złotym modelu otwartego dostępu wynosiły 2,200 euro, natomiast w modelu hybrydowym - 2,600 euro. Autorzy raportu zaznaczają, że zgodnie z zasadami Planu S, które obowiązują w programach rozpisanych po 1 stycznia 2021 r., koszty publikacji w czasopismach hybrydowych nie będą już mogły być finansowane z przyznanych środków.

Szczegóły

Utworzono: 2021-11-04

Natalia Gruenpeter

Ustawa o otwartych danych

7 września 2021 r. opublikowana została Ustawa o otwartych danych i ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego, która wdraża unijną dyrektywę. Ustawa obejmuje m.in. dane badawcze rozumiane jako informacje sektora publicznego utrwalone w postaci elektronicznej, inne niż publikacje naukowe, które zostały wytworzone lub zgromadzone w ramach działalności naukowej i są wykorzystywane jako dowody w procesie badawczym lub służą do weryfikacji poprawności ustaleń i wyników badań.

Regulacje dotyczące danych badawczych ujęte są w art. 22 ustawy, zgodnie z którym dane podlegają bezpłatnie ponownemu wykorzystywaniu, jeżeli zostały wytworzone lub zgromadzone w ramach działalności naukowej finansowanej ze środków publicznych oraz są już publicznie udostępniane w systemie teleinformatycznym podmiotu zobowiązanego, w szczególności w repozytorium instytucjonalnym lub tematycznym. Podmioty zobowiązane, udostępniając te dane, wraz z ich udostępnieniem informują o braku warunków ponownego wykorzystywania albo określają te warunki. Dodatkowo, zgodnie z ustawą Minister Nauki i Edukacji opracowuje politykę otwartego dostępu do danych, uwzględniając aktualne standardy i dobre praktyki, obowiązujący stan prawny, kierunki rozwoju otwartego dostępu oraz Program otwierania danych.

Szczegóły

Utworzono: 2021-10-08

Natalia Gruenpeter