Nauka obywatelska w polityce Komisji Europejskiej

Komisja Europejska od wielu lat aktywnie prowadzi i rozwija politykę otwartości, którą objęte są Programy Ramowe Unii Europejskiej. Działania w tym obszarze zmierzają do szybszego dzielenia się wynikami badań poprzez publikacje w otwartym dostępie, właściwe zarządzanie danymi badawczymi czy ich otwarte udostępnianie. „Kiedy naukowcy na jak najwcześniejszym etapie procesu badawczego dzielą się wiedzą i danymi ze wszystkimi odpowiednimi podmiotami, pomaga to w rozpowszechnianiu najnowszej wiedzy. A kiedy partnerzy z całego środowiska akademickiego, przemysłu, władz publicznych i grup obywateli są zaproszeni do udziału w procesie badań i innowacji, wzrasta kreatywność i zaufanie do nauki” - czytamy na stronie Komisji Europejskiej. 

Nauka obywatelska, dająca możliwość angażowania szerokich grup obywateli w proces badawczy, stanowi jeden z kilku obszarów, którym Komisja Europejska poświęca szczególną uwagę. W 2016 roku Rada Unii Europejskiej uznała naukę obywatelską - obok otwartego dostępu do publikacji, ponownego wykorzystania danych badawczych oraz rzetelności i uczciwości badań - za istotny element otwartej nauki. Aktualnie, rozwój nauki obywatelskiej jest jedną z ośmiu ambicji polityki Unii Europejskiej w zakresie otwartej nauki: „Ogół społeczeństwa powinien mieć możliwość wniesienia znaczącego wkładu i zostać uznany w Europie za ważnego twórcę wiedzy naukowej”.

Szczegóły

Utworzono: 2021-04-01

Natalia Gruenpeter

Pierwsze publikacje na platformie Open Research Europe

24 marca 2021 r. uruchomiona została platforma wydawnicza Open Research Europe, utworzona na zlecenie Komisji Europejskiej. W ramach inauguracji opublikowano pierwsze artykuły naukowe powstałe w ramach projektów programu Horyzont 2020. Teraz artykuły przejdą proces recenzji, który ma charakter otwarty.

Z platformy korzystać mogą badacze realizujący projekty w ramach programów ramowych Unii Europejskiej. Umożliwia ona publikację artykułów bez żadnych dodatkowych kosztów, a także spełnienie wymogów polityki otwartości. W programie Horyzont Europa wymagane jest natychmiastowe zapewnienie otwartego dostępu do publikacji (o nowych zasadach pisaliśmy w artykule na temat polityki otwartości w programie Horyzont Europa). Na platformie publikowane będą artykuły ze wszystkich dziedzin nauki i sztuki.

Więcej informacji na temat sposobu zgłaszania artykułów oraz procesu publikacji znaleźć można na stronie platformy.

Szczegóły

Utworzono: 2021-03-26

Natalia Gruenpeter

Polityka otwartości w programie Horyzont Europa

Wprowadzenie zmian w polityce otwartości Komisji Europejskiej zapowiadane było już od wielu miesięcy. Przedstawiciele Komisji wielokrotnie wypowiadali się na ten temat podczas wywiadów, webinariów czy spotkań. Jedna z najważniejszych zmian odnotowana została m.in. w kalendarzu wdrażania strategii zachowania praw autorskich Koalicji S, zgodnie z którym Komisja Europejska - jako „early adopter” - planowała wdrażać strategię od początku 2021 roku w odniesieniu do nowych konkursów w ramach programu Horyzont Europa.

Z końcem lutego 2021 r. Komisja opublikowała wzór umowy grantowej, która zawiera m.in. zapisy dotyczące otwartego udostępniania wyników badań. Wcześniej - w grudniu 2020 r. - prezydencja Rady osiągnęła wstępne porozumienie z negocjatorami Parlamentu Europejskiego w sprawie proponowanego rozporządzenia dot. programu „Horyzont Europa” – programu ramowego UE w zakresie badań naukowych i innowacji na lata 2021–2027. W przedłożonym wówczas dokumencie znalazły się także odpowiednie zapisy na temat otwartej nauki, której rola określona została następująco: „Otwarta nauka, w tym otwarty dostęp do publikacji naukowych i danych badawczych, jak również optymalna dyseminacja i wykorzystanie wiedzy mają potencjał poprawy jakości, oddziaływania i korzyści płynących z nauki oraz przyspieszenia rozwoju wiedzy poprzez uczynienie jej bardziej niezawodnej, wydajnej i dokładnej, zrozumiałej dla społeczeństwa i zdolnej do reagowania na wyzwania społeczne” (s. 4).

Szczegóły

Utworzono: 2021-03-26

Natalia Gruenpeter

Otwarta nauka w planach EUA i LERU

Otwarta nauka będzie domyślnym sposobem tworzenia wiedzy - czytamy w dokumencie European University Association (EUA) pt. „Universities without walls – A vision for 2030”, który określa cele i wizję uniwersytetów w perspektywie 10 lat. Publikacja jest rezultatem kilkumiesięcznych konsultacji, które pozwoliły stowarzyszeniu określić stojące przed uniwersytetami wyzwania oraz misję w zakresie nauczania, badań naukowych, innowacji oraz kultury. 

W obszarze badań uwzględniono zadania i cele związane z otwartą nauką, m.in.: wspieranie zróżnicowanego, niekomercyjnego systemu wydawniczego, zarządzanie rezultatami badań w zgodzie z zasadami FAIR (wyniki badań mają być możliwe do znalezienia, dostępne, interoperacyjne, możliwe do ponownego wykorzystania), wprowadzenie odpowiednich nagród i zachęt za zarządzanie danymi i ich otwarte udostępnianie, prowadzenie międzynarodowych i multidyscyplinarnych badań z wykorzystaniem zaawansowanych usług i narzędzi cyfrowych dostępnych w europejskiej infrastrukturze. Zgodnie z tytułową formułą „uniwersytetów bez murów” w dokumencie podkreśla się, że uniwersytety powinny być zaangażowane w sprawy całego społeczeństwa i zapewniać otwartą przestrzeń do wspólnego tworzenia wiedzy.

Szczegóły

Utworzono: 2021-03-12

Natalia Gruenpeter