Nauka obywatelska wobec wyzwań współczesności

Jesienią 2020 roku odbyła się konferencja na temat nauki obywatelskiej zorganizowana w ramach niemieckiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej. Hasło przewodnie wydarzenia wyznaczało wizję rozwoju nauki obywatelskiej w kolejnej dekadzie: „Knowledge for Change: A Decade of Citizen Science (2020-2030) in Support of the Sustainable Development Goals”.

Celem konferencji była dyskusja na temat możliwości angażowania obywateli w badania naukowe, które wiążą się z celami zrównoważonego rozwoju, czyli mogą przyczynić się do rozwiązania problemów związanych m.in. z głodem, niedożywieniem i ubóstwem, zdrowiem i jakością życia, środowiskiem naturalnym i klimatem, a także dostępem do edukacji, równością i sprawiedliwością. W obradach konferencyjnych uczestniczyli decydenci, naukowcy, ekonomiści, przedstawiciele organizacji pozarządowych i obywatele działający na rzecz bardziej zrównoważonej przyszłości.

Rezultatem wydarzenia jest deklaracja, która zawiera rekomendacje w trzech obszarach: wykorzystania nauki obywatelskiej dla celów zrównoważonego rozwoju, wzmocnienia nauki obywatelskiej i jej powiązań z różnymi społecznościami badawczymi oraz wzmocnienia przyszłych systemów nauki obywatelskiej. Z treścią deklaracji zapoznać się można na stronie konferencji. Poparcie mogą wyrazić zarówno osoby indywidualne, jak i organizacje.

Szczegóły

Utworzono: 2021-04-14

Natalia Gruenpeter

O obliczeniach rozproszonych w nauce obywatelskiej

Każdy komputer, z którego korzystamy na co dzień w pracy jest bardzo wszechstronnym narzędziem. Wykorzystujemy jednak zwykle około 20 procent mocy obliczeniowej, a reszta zasobów pozostaje w ciągu wielu lat nieużytkowana, aż do momentu kiedy komputer przestaje być potrzebny. Ta moc obliczeniowa to olbrzymi zasób, który można wykorzystać w badaniach mających na celu rozwiązanie największych wyzwań, przed jakimi stoi ludzkość. 

Jednym z najbardziej znanych sposobów wykorzystania go dla dobra ogółu jest system obliczeń rozproszonych (ang. distributed computing). Projekty nauki obywatelskiej tego typu zakładają powiązanie nieograniczonej liczby komputerów we wspólną sieć z jednym komputerem centralnym, który koordynuje działania pozostałych, przydzielając im zadania do wykonania oraz wysyłając i odbierając pakiety danych do analizy.

Najbardziej znany projekt nauki obywatelskiej korzystający z takiego rozwiązania to Folding at Home, zainicjowany już 20 lat temu przez naukowców z Uniwersytetu Stanforda. Ma on na celu badanie procesów zwijania białek w wirusach, komórkach i drobnoustrojach, a w szczególności koncentruje się na sposobie, w jaki cząsteczka białka składa się w przestrzeni. Wiedza ta pozwoli na znalezienie lekarstw na liczne choroby, takie jak choroba Alzheimera, anemia czy nowotwory. Jednak symulacja zachowań białek wirusów, bakterii czy innych patogenów wymaga bardzo zasobochłonnych obliczeń numerycznych. Tylko superkomputery lub sieci zwykłych komputerów osobistych mogą dać odpowiednie moce obliczeniowe, a im więcej połączonych jednostek komputerowych, tym lepiej.

Szczegóły

Utworzono: 2021-04-14

Szymon Andrzejewski

Nauka obywatelska w polityce Komisji Europejskiej

Komisja Europejska od wielu lat aktywnie prowadzi i rozwija politykę otwartości, którą objęte są Programy Ramowe Unii Europejskiej. Działania w tym obszarze zmierzają do szybszego dzielenia się wynikami badań poprzez publikacje w otwartym dostępie, właściwe zarządzanie danymi badawczymi czy ich otwarte udostępnianie. „Kiedy naukowcy na jak najwcześniejszym etapie procesu badawczego dzielą się wiedzą i danymi ze wszystkimi odpowiednimi podmiotami, pomaga to w rozpowszechnianiu najnowszej wiedzy. A kiedy partnerzy z całego środowiska akademickiego, przemysłu, władz publicznych i grup obywateli są zaproszeni do udziału w procesie badań i innowacji, wzrasta kreatywność i zaufanie do nauki” - czytamy na stronie Komisji Europejskiej. 

Nauka obywatelska, dająca możliwość angażowania szerokich grup obywateli w proces badawczy, stanowi jeden z kilku obszarów, którym Komisja Europejska poświęca szczególną uwagę. W 2016 roku Rada Unii Europejskiej uznała naukę obywatelską - obok otwartego dostępu do publikacji, ponownego wykorzystania danych badawczych oraz rzetelności i uczciwości badań - za istotny element otwartej nauki. Aktualnie, rozwój nauki obywatelskiej jest jedną z ośmiu ambicji polityki Unii Europejskiej w zakresie otwartej nauki: „Ogół społeczeństwa powinien mieć możliwość wniesienia znaczącego wkładu i zostać uznany w Europie za ważnego twórcę wiedzy naukowej”.

Szczegóły

Utworzono: 2021-04-01

Natalia Gruenpeter

Pierwsze publikacje na platformie Open Research Europe

24 marca 2021 r. uruchomiona została platforma wydawnicza Open Research Europe, utworzona na zlecenie Komisji Europejskiej. W ramach inauguracji opublikowano pierwsze artykuły naukowe powstałe w ramach projektów programu Horyzont 2020. Teraz artykuły przejdą proces recenzji, który ma charakter otwarty.

Z platformy korzystać mogą badacze realizujący projekty w ramach programów ramowych Unii Europejskiej. Umożliwia ona publikację artykułów bez żadnych dodatkowych kosztów, a także spełnienie wymogów polityki otwartości. W programie Horyzont Europa wymagane jest natychmiastowe zapewnienie otwartego dostępu do publikacji (o nowych zasadach pisaliśmy w artykule na temat polityki otwartości w programie Horyzont Europa). Na platformie publikowane będą artykuły ze wszystkich dziedzin nauki i sztuki.

Więcej informacji na temat sposobu zgłaszania artykułów oraz procesu publikacji znaleźć można na stronie platformy.

Szczegóły

Utworzono: 2021-03-26

Natalia Gruenpeter