Raport na temat czasopism diamentowych

W marcu 2021 r. opublikowany został raport na temat czasopism naukowych wydawanych w modelu diamentowym, czyli czasopism w pełni otwartych, które nie pobierają opłat ani od czytelników (za dostęp) ani od autorów (za publikację).

Raport opracowano na podstawie badań przeprowadzonych przez konsorcjum 10 organizacji na zlecenie Koalicji S i stowarzyszenia Science Europe. Celem było pogłębienie wiedzy na temat sposobu funkcjonowania czasopism diamentowych w różnych dyscyplinach, określenie stopnia ich zgodności z wymogami Planu S, a także sformułowanie rekomendacji oraz planu działań wspierających tego typu inicjatywy wydawnicze. Badanie rozpoczęło się w czerwcu 2020 roku, pół roku przed wdrożeniem Planu S oraz związanej z planem strategii zachowania praw autorskich.

Pierwsza część raportu zawiera informacje metodologiczne oraz najważniejsze ustalenia z badań dotyczące m.in. statusu prawnego i sposobu zarządzania czasopismami, polityki w zakresie praw i umów autorskich, publikowanych treści i towarzyszących im metadanych, standardów wydawniczych, kwestii technicznych, modeli finansowania, sposobów rozpowszechniania czasopism oraz stojących przed nimi wyzwań.

Szczegóły

Utworzono: 2021-04-23

Natalia Gruenpeter

Nauka obywatelska wobec wyzwań współczesności

Jesienią 2020 roku odbyła się konferencja na temat nauki obywatelskiej zorganizowana w ramach niemieckiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej. Hasło przewodnie wydarzenia wyznaczało wizję rozwoju nauki obywatelskiej w kolejnej dekadzie: „Knowledge for Change: A Decade of Citizen Science (2020-2030) in Support of the Sustainable Development Goals”.

Celem konferencji była dyskusja na temat możliwości angażowania obywateli w badania naukowe, które wiążą się z celami zrównoważonego rozwoju, czyli mogą przyczynić się do rozwiązania problemów związanych m.in. z głodem, niedożywieniem i ubóstwem, zdrowiem i jakością życia, środowiskiem naturalnym i klimatem, a także dostępem do edukacji, równością i sprawiedliwością. W obradach konferencyjnych uczestniczyli decydenci, naukowcy, ekonomiści, przedstawiciele organizacji pozarządowych i obywatele działający na rzecz bardziej zrównoważonej przyszłości.

Rezultatem wydarzenia jest deklaracja, która zawiera rekomendacje w trzech obszarach: wykorzystania nauki obywatelskiej dla celów zrównoważonego rozwoju, wzmocnienia nauki obywatelskiej i jej powiązań z różnymi społecznościami badawczymi oraz wzmocnienia przyszłych systemów nauki obywatelskiej. Z treścią deklaracji zapoznać się można na stronie konferencji. Poparcie mogą wyrazić zarówno osoby indywidualne, jak i organizacje.

Szczegóły

Utworzono: 2021-04-14

Natalia Gruenpeter

O obliczeniach rozproszonych w nauce obywatelskiej

Każdy komputer, z którego korzystamy na co dzień w pracy jest bardzo wszechstronnym narzędziem. Wykorzystujemy jednak zwykle około 20 procent mocy obliczeniowej, a reszta zasobów pozostaje w ciągu wielu lat nieużytkowana, aż do momentu kiedy komputer przestaje być potrzebny. Ta moc obliczeniowa to olbrzymi zasób, który można wykorzystać w badaniach mających na celu rozwiązanie największych wyzwań, przed jakimi stoi ludzkość. 

Jednym z najbardziej znanych sposobów wykorzystania go dla dobra ogółu jest system obliczeń rozproszonych (ang. distributed computing). Projekty nauki obywatelskiej tego typu zakładają powiązanie nieograniczonej liczby komputerów we wspólną sieć z jednym komputerem centralnym, który koordynuje działania pozostałych, przydzielając im zadania do wykonania oraz wysyłając i odbierając pakiety danych do analizy.

Najbardziej znany projekt nauki obywatelskiej korzystający z takiego rozwiązania to Folding at Home, zainicjowany już 20 lat temu przez naukowców z Uniwersytetu Stanforda. Ma on na celu badanie procesów zwijania białek w wirusach, komórkach i drobnoustrojach, a w szczególności koncentruje się na sposobie, w jaki cząsteczka białka składa się w przestrzeni. Wiedza ta pozwoli na znalezienie lekarstw na liczne choroby, takie jak choroba Alzheimera, anemia czy nowotwory. Jednak symulacja zachowań białek wirusów, bakterii czy innych patogenów wymaga bardzo zasobochłonnych obliczeń numerycznych. Tylko superkomputery lub sieci zwykłych komputerów osobistych mogą dać odpowiednie moce obliczeniowe, a im więcej połączonych jednostek komputerowych, tym lepiej.

Szczegóły

Utworzono: 2021-04-14

Szymon Andrzejewski

Nauka obywatelska w polityce Komisji Europejskiej

Komisja Europejska od wielu lat aktywnie prowadzi i rozwija politykę otwartości, którą objęte są Programy Ramowe Unii Europejskiej. Działania w tym obszarze zmierzają do szybszego dzielenia się wynikami badań poprzez publikacje w otwartym dostępie, właściwe zarządzanie danymi badawczymi czy ich otwarte udostępnianie. „Kiedy naukowcy na jak najwcześniejszym etapie procesu badawczego dzielą się wiedzą i danymi ze wszystkimi odpowiednimi podmiotami, pomaga to w rozpowszechnianiu najnowszej wiedzy. A kiedy partnerzy z całego środowiska akademickiego, przemysłu, władz publicznych i grup obywateli są zaproszeni do udziału w procesie badań i innowacji, wzrasta kreatywność i zaufanie do nauki” - czytamy na stronie Komisji Europejskiej. 

Nauka obywatelska, dająca możliwość angażowania szerokich grup obywateli w proces badawczy, stanowi jeden z kilku obszarów, którym Komisja Europejska poświęca szczególną uwagę. W 2016 roku Rada Unii Europejskiej uznała naukę obywatelską - obok otwartego dostępu do publikacji, ponownego wykorzystania danych badawczych oraz rzetelności i uczciwości badań - za istotny element otwartej nauki. Aktualnie, rozwój nauki obywatelskiej jest jedną z ośmiu ambicji polityki Unii Europejskiej w zakresie otwartej nauki: „Ogół społeczeństwa powinien mieć możliwość wniesienia znaczącego wkładu i zostać uznany w Europie za ważnego twórcę wiedzy naukowej”.

Szczegóły

Utworzono: 2021-04-01

Natalia Gruenpeter