Biały Dom wydał zalecenia dotyczące otwartego dostępu

Biuro Polityki Nauki i Technologii Białego Domu (Office of Science and Technology Policy, OSTP) opublikowało wytyczne w zakresie udostępniania rezultatów badań finansowanych ze środków publicznych. Skierowane do agencji rządowych memorandum wskazuje następujące obszary działań: jak najszybsze zaktualizowanie polityk otwartości, aby zapewnić szybki i bezpłatny dostęp do publikacji i powiązanych z nimi danych badawczych, ustanowienie transparentnych procedur zapewniających integralność i rzetelność informacji o badaniach, współpracę z Biurem Polityki Nauki i Technologii w celu wypracowania sprawiedliwego sposoby dostarczania rezultatów badań.

„Ta polityka przyniesie najprawdopodobniej znaczące korzyści w szeregu kluczowych obszarów priorytetowych dla narodu amerykańskiego, od sprawiedliwości klimatycznej po przełomowe odkrycia dotyczące raka, od rewolucyjnych czystych technologii energetycznych po ochronę swobód obywatelskich w zautomatyzowanym świecie” – czytamy w komunikacie na stronie Białego Domu.

W praktyce aktualizacja polityk oznaczać będzie wykluczenie możliwości stosowania 12-miesięcznego embarga, na które pozwalały dotychczasowe wytyczne. Ich podstawą było memorandum z 2013 r. nakazujące federalnym departamentom i agencjom prowadzącym badania z rocznymi wydatkami wyższymi niż 100 mln dolarów opracowanie planów zwiększenia zakresu otwartego dostępu do publikacji i danych w formie cyfrowej. Zbierane przez lata informacje, analizy i komentarze dotyczące tej polityki sugerowały, że przepis pozwalający na roczne embargo znacząco ograniczył dostęp do wyników badań.

Szczegóły

Utworzono: 2022-08-31

Natalia Gruenpeter

Apel o otwarte udostępnianie rezultatów badań nad małpią ospą

Na stronie Białego Domu opublikowano skierowany do wydawców naukowych apel o zapewnienie otwartego dostępu do rezultatów badań nad małpią ospą. Inicjatywa jest odpowiedzią na rozpowszechnianie się wirusa i ogłoszenie przez Światową Organizację Zdrowia stanu zagrożenia zdrowia publicznego o znaczeniu międzynarodowym.

W wydanym przez Biuro Polityki Nauki i Technologii Białego Domu oświadczeniu podkreślono, że opanowanie kryzysu i zapobieganie w przyszłości podobnym sytuacjom wymaga interdyscyplinarnej współpracy badaczy z zakresu nauk biomedycznych, ekonomicznych, społecznych, weterynaryjnych czy przyrodniczych, a otwarte udostępnianie artykułów i danych badawczych jest kluczowym elementem skoordynowanej reakcji na kryzys. Wyniki badań powinny być udostępniane w sposób umożliwiający maszynowy odczyt pełnych tekstów wraz z metadanymi oraz pozwalający na dalsze udostępnianie i ponowne analizy. Badacze powinni mieć możliwość deponowania publikacji w otwartych repozytoriach i udostępniania danych powiązanych z recenzowanymi artykułami. „Biorąc pod uwagę nagły charakter sytuacji szczególnie ważne jest, aby naukowcy i całe społeczeństwo miało dostęp do rezultatów badań i danych tak szybko, jak to możliwe. Obejmuje to naukowców i urzędników zdrowia publicznego z krajów o niskich i średnich dochodach” – apelują sygnatariusze listu, wśród których znajdują się liderzy i doradcy w zakresie nauki i technologii z 21 krajów oraz z Komisji Europejskiej. 

Szczegóły

Utworzono: 2022-08-26

Natalia Gruenpeter

Otwarta nauka w Polityce Naukowej Państwa

Rada Ministrów zaakceptowała Politykę Naukową Państwa, strategiczny dokument określający priorytety funkcjonowania systemu szkolnictwa wyższego i nauki w Polsce, który uwzględnia także otwartą naukę. „Dostępność publikacji i danych naukowych przyspiesza tempo dyfuzji wyników badań, sprzyja jakości i rzetelności oraz ułatwia ich weryfikację” – czytamy w rozdziale dotyczącym podnoszenia jakości realizowanych badań (s. 13). 

Przyjęte w dokumencie rozumienie otwartej nauki obejmuje dostęp do publikacji naukowych i otwieranie danych badawczych, a także tzw. naukę obywatelską, która polega na angażowaniu w badania osób spoza systemu szkolnictwa wyższego i nauki, co przyczynia się do lepszego zrozumienia nauki przez społeczeństwo i podnoszenia zaufania obywateli do wyników badań.

Plany związane z rozwojem infrastruktury oraz kompetencji w zakresie otwartej nauki ujęte zostały ponadto w rozdziale dotyczącym technologii cyfrowych w gospodarce i społeczeństwie, w którym stwierdzono: „Wyzwaniem pozostaje rozbudowa infrastruktury repozytorium danych oraz działania edukacyjne skierowane do badaczy. Szczególnie istotne na tym etapie jest również powoływanie przez jednostki naukowe pełnomocników ds. Otwartego Dostępu (OD), tworzenie instytucjonalnych polityk OD, kształcenie pracowników naukowych i doktorantów w zakresie OD oraz budowanie i rozwijanie repozytoriów cyfrowych” (s. 41).

Realizację założeń otwartej nauki powiązano także z udziałem polskich jednostek naukowych w rozwoju infrastruktury European Open Science Cloud (EOSC), która – zgodnie z założeniami Komisji Europejskiej – w perspektywie do 2027 r. ma odegrać kluczową rolę dla otwartości, interoperacyjności i dostępności danych naukowych oraz procesów ich przetwarzania. 

Szczegóły

Utworzono: 2022-08-16

Natalia Gruenpeter

Porozumienie ws. reformy systemu ewaluacji nauki

W lipcu 2022 r. opublikowana została treść porozumienia w sprawie ewaluacji nauki przyjętego przez ponad 350 instytucji naukowych z ponad 40 krajów. Dokument wyznacza kierunek działań na rzecz zmian systemu ewaluacji, który w większym stopniu uwzględniać powinien jakość i oddziaływanie badań oraz różnorodność, inkluzywność i współpracę. 

W proponowanych rozwiązaniach podkreślono m.in. wpływ otwartej nauki na jakość badań, w szczególności poprzez zapewnienie powszechnego dostępu do metod i wyników, który ułatwia weryfikację i replikację badań, a także ponowne wykorzystanie rezultatów badań. Zauważono także, że otwartość sprzyja nawiązywaniu współpracy zarówno w ramach środowiska naukowego, jak i poza nim.

Postulowane zmiany zakładają wzmocnienie jakościowych kryteriów oceny, dla której kluczowe znaczenie ma mieć proces recenzji uzupełniony o odpowiedzialne wykorzystanie wskaźników o charakterze ilościowym. Wskazane zasady ewaluacji odnoszą się do oceny organizacji prowadzących badania naukowe, projektów naukowych, a także indywidualnych badaczy, badaczek i zespołów badawczych.

W dokumencie wskazano ponadto nadrzędne zasady, chroniące najwyższe standardy etyczne, zasady rzetelności i integralności badań naukowych, wolność badań naukowych, autonomię instytucji naukowych, a także rzetelność i transparentność danych, infrastruktur i kryteriów stosowanych w ewaluacji.

Szczegóły

Utworzono: 2022-07-28

Natalia Gruenpeter