Panton Principles

Większość z zapytanych osób zajmujących się badaniami naukowymi zgadza się z postulatami otwartości, rozumie ich znaczenie dla rozwoju nauki. Niewiele z nich je realizuje. Część nie uświadamia sobie, że na ich realizację mają sami wpływ lub nie wie co w tym celu mogłaby zrobić.

Panton Principles w sposób systematyczny i przejrzysty pokazują w jaki sposób autor może wykorzystać  umożliwić innym swobodne korzystanie z wyników swojej pracy w postaci danych badawczych i udostępnić je w otwarty sposób. Otwartość została zdefiniowana szeroko: jako powszechny dostęp ograniczony jedynie dla osób, które nie znajdują się w zasięgu Internetu, dostęp który umożliwia kopiowanie, rozpowszechnianie, dowolne przetwarzanie, wykorzystywanie w części bądź w całości.

Co istotne, Panton Principles wyznaczają standard otwartości danych, który różni się od standardów dostępności innych treści naukowych - np. publikacji badawczych. Jego twórcy argumentują, że w przypadku danych najbardziej efektywna jest maksymalna otwartość, opowiadają się więc za niewykorzystywaniem nawet wolnych licencji do celów udostępniania danych.

PANTON PRINCIPLES

- autor powinien w sposób jasny określić swoje oczekiwania odnośnie warunków publikacji
- prawa autorskie należy przekazywać w sposób powszechnie uznany i odpowiedni do rodzaju materiałów których dotyczą
- nie należy stosować zastrzeżeń dotyczących użycia niekomercyjnego ani innych klauzul ograniczających
- zaleca się przenoszenie utowrów do domeny publicznej lub stosowanie licencji CC uznanie autorstwa

Za sformułowanie tych czetrech wskazówek, ich autorzy: John Wilbanks (Sience Commons), Rufus Pollock (Open Knowledge Fundation), Cameron Nylon (Rutherford Appleton Laboratory in Didcot), Peter Murray Rust (Cambridge) otrzymali tytuł SPARC Innovators.

Nadciąga rewolucja w świecie nauki

W piątkowym wydaniu dziennika Polska ukazał się tekst prof. Michała Kleibera, który jako prezes Polskiej Akademii Nauk od kilku lat o otwartej nauce mówi dużo - ostatnio w audycji radiowej w rozmowie dotyczącej kondycji polskiej nauki, a wcześniej m.in. na organizowanym przez PAN już regularnie seminarium "Open Access i inne modele".

Swój wywód Kleiber rozpoczyna zarysowaniem problemów dotyczących gospodarowania wiedzą, przedstawia ich znaczenie nie tylko dla rozwoju cywilizacyjnego ale również globalnej rywalizacji aby następnie zwrócić się ku kwestiom związanym z rozwojem nauki :

"Sprawa wykracza daleko poza sam problem komunikacji naukowej i dotyczy w istocie całej problematyki funkcjonowania nauki w społeczeństwie. W uproszczeniu chodzi tu o coraz powszechniejsze wśród niektórych uczonych poglądy, że wszystkie wyniki badań naukowych, jeszcze nawet w postaci "surowej" i niedopracowanej, powinny być udostępniane w sieci internetu i poddawane ocenie innych zainteresowanych badaczy. Zwolennicy tego poglądu uważają, że takie podejście zasadniczo odmienia pojęcie współpracy badawczej i podnosi produktywność pracy uczonych - dla dobra płacących za tę działalność, czyli de facto nas wszystkich. Przytaczane są różnorodne argumenty za - od praktycznych korzyści płynących z twórczego stosowania technik komputerowych do filozoficznych rozważań o nieprzewidywalnej synergii płynącej ze współpracy tysięcy nieznających się osób. Ale przeciwnicy też mają mocne argumenty. Ryzyko upowszechniania niezweryfikowanych informacji bądź całych teorii niejako tworzy "naturalne" możliwości plagiatów i trudności w ocenie wkładu poszczególnych uczonych do rezultatów badań. To też z pewnością zasługuje na rozwagę.
[...]
Jedno jest pewne - szerokie zaakceptowanie takiej otwartości procesów badawczych byłoby rewolucją na trudną do przewidzenia skalę, zmieniającą całkowicie metodologię uprawiania nauki i uzyskiwanych praw do jej wykorzystywania. Nie miejmy przy tym wątpliwości - sposoby udostępniania i ochrony posiadanej wiedzy są dzisiaj sednem subtelnych analiz korporacji, rządów, organizacji międzynarodowych, a sprawa nabierać będzie szybko jeszcze większego, wręcz kluczowego dla naszej przyszłości znaczenia. Znalezienie odpowiedniej równowagi pomiędzy otwartym dostępem do pewnych rodzajów wiedzy ogólnej - co jest niezbędne dla harmonijnego rozwoju cywilizacyjnego - a skutecznymi metodami ochrony posiadanej wiedzy umożliwiającej tworzenie innowacyjnych produktów i usług jest bez wątpienia zasadniczym zadaniem."

Otwórz Książkę w Europeanie

Od początku tego tygodnia, dzięki współpracy z Federacją Bibliotek Cyfrowych, kolekcję Otwórz Książkę można znaleźć w Europeanie, obok kolekcji bibliotek, archiwów muzeów i galerii z całej Europy.

OK debiutuje na portalu komercyjnym

Po raz pierwszy książki z naszej kolekcji pojawiły się w sklepie internetowym. Na portalu elib, oferującym ebooki i audiobooki, można do nas trafić szukając książek z dziedzin humanistycznych. Mamy również oddzielny dział, gdzie zebrane są wszystkie książki znajdujące się w naszym serwisie na tych z licencji Creative Commons, które umożliwiają komercyjne wykorzystywanie publikacji. Książki, w formacie pdf są do ściągnięcia bezpłatnie.

“Otwórz Książkę” w FBC

Uruchomiliśmy właśnie protokół OAI PMH dla naszego serwisu. Oznacza to, że informacje o każdej publikacji znajdującej się w zbiorach Otwórz Książkę, w postaci metadanych zapisywanych przez nas według schematu Dublin Core, są wystawione w sposób otwarty i mogą być swobodnie wykorzystywane przez specjalistyczne wyszukiwarki, które dają dostęp do danych o materiałach znajdujących się w różnych rozproszonych kolekcjach.

I tak, na początek: od 2 czerwca do książek naszego, wprawdzie wciąż jeszcze skromnego, ale systematycznie powiększającego się zbioru, można dotrzeć przez Federację Bibliotek Cyfrowych – największą tego rodzaju wyszukiwarkę w Polsce, która gromadzi informacje o zasobach polskich bibliotek cyfrowych, repozytoriach sieci PIONIER i innych repozytoriach tworzonych głównie przez instytucje publiczne, udostępniające swoje zbiory on-line bezpłatnie i w większości bez dodatkowych ograniczeń.

Additional information