Jak wdrażany będzie Plan S?
Znamy już szczegółowe wytyczne w zakresie wdrażania Planu S, który przyjęło 16 instytucji i fundacji finansujących badania naukowe, w tym Narodowe Centrum Nauki. Celem wspieranej przez Komisję Europejską inicjatywy jest otwarte udostępnianie publikacji naukowych od początku 2020 roku.
W opublikowanym dokumencie rozwinięte zostały zasady szczegółowe, określające zgodność praktyk publikacji z Planem S m.in. w zakresie praw autorskich i licencji, warunków finansowania publikacji w otwartym dostępie czy funkcjonowania czasopism i platform.
Plan S zakłada natychmiastowe udostępnianie publikacji naukowych na wolnych licencjach pozwalających na ponowne wykorzystanie treści w dowolnym celu, także komercyjnym. Zalecane są licencje Creative Commons, a wymaganą licencją dla artykułów naukowych jest CC BY 4.0 (Uznanie autorstwa). Publikacje mają być dostępne w czasopismach i na platformach zgodnych z wytycznymi, czyli m.in. zapewniających możliwość czytania i pobierania treści bez żadnych przeszkód, zarejestrowanych w DOAJ, pozwalających autorom na korzystanie z wolnych licencji, gwarantujących rzetelny proces recenzowania, zgodny ze standardami etycznymi COPE. Określone zostały ponadto zasady deponowania publikacji w otwartych repozytoriach, które również muszą spełniać szereg warunków, m.in. mają być zarejestrowane w OpenDOAR. Artykuły powinny zostać zdeponowane i natychmiast udostępnione na licencji CC BY w wersji po recenzji (Author’s Accepted Manuscript lub Version of Record).
- Szczegóły
- Utworzono: 2018-11-28
- Natalia Gruenpeter
Open Data Directive
Przybliża się perspektywa zobowiązania wszystkich państw członkowskich UE do wprowadzenia polityk otwartego dostępu do danych badawczych. 7 listopada Rada UE uzgodniła poprawiony tekst nowej dyrektywy o dostępie do danych publicznych, zmieniając przy okazji jej nazwę na Open Data Directive. Dyrektywa rozszerzy zakres dotychczasowych przepisów o ponownym wykorzystaniu informacji sektora publicznego, obejmując nimi także dane badawcze. Uzasadnione jest to tym, że „otwarty dostęp pomaga podnosić jakość, redukuje niepotrzebne dublowanie badań, przyspiesza proces badawczy, zwalcza nieuczciwe zachowania w nauce, a także w ogólności wspiera rozwój gospodarczy i innowacje” (motyw 23).
Obowiązkowe polityki otwartego dostępu
Zgodnie z obecnym kształtem projektu, państwa członkowskie będą musiały wprowadzić krajowe polityki otwartego dostępu oraz podjąć stosowne działania w celu otwartego udostępnienia danych badawczych, które zostały zgromadzone dzięki środkom publicznym. Polityki te mają być skierowane do organizacji prowadzących badania oraz do agencji finansujących.
W art. 2 pkt 7 projektu znajduje się definicja danych badawczych. Za dane badawcze uznaje wszystkie treści w postaci cyfrowej, inne niż publikacje naukowe, które zostały zebrane lub wytworzone w toku prowadzenia badań naukowych i zostały wykorzystane jako dowód w procesie badawczym, albo są powszechnie w społeczności akademickiej uznawane za niezbędne do sprawdzenia poprawności ustaleń i wyników badań.
- Szczegóły
- Utworzono: 2018-11-20
- Michał Starczewski
Nowa formuła OpenAIRE
Po dziesięciu latach działania w formule projektowej OpenAIRE stał się samodzielną, odrębną organizacją. OpenAIRE jako grupa projektów wypracował sobie silną pozycję na europejskiej mapie otwartej nauki, tworząc i rozwijając infrastrukturę w tym obszarze. OpenAIRE to jednak nie tylko aspekty „twarde”, ale i „miękkie”. Sieć trzydziestu czterech Krajowych Biur Otwartego Dostępu (National Open Access Desks) działa w całej UE i poza jej granicami, prowadząc skierowane do naukowców działania edukacyjne i szkoleniowe, przekonując decydentów do przyjmowania polityk otwartości oraz współpracując z projektami, repozytoriami i platformami czasopism.
Wszystkie te działania będą kontynuowane. Po długich przygotowaniach OpenAIRE ogłosił, że powołana została organizacja działająca na gruncie prawa greckiego. Członkami nowego OpenAIRE mogą być instytucje z państw europejskich. Choć zaangażowanych może być wiele instytucji z jednego państwa, to pełne prawa (a przede wszystkim prawo głosu) może mieć wyłącznie jedna z nich. Nowy status prawny ma zwiększyć elastyczność OpenAIRE i jego zdolność do efektywnego działania, a także możliwości pozyskiwania finansowania, również w dotychczasowym trybie projektowym.
- Szczegóły
- Utworzono: 2018-10-31
- Michał Starczewski
Kto przyjął Plan S?
cOAlition S to aktualnie grupa 12 narodowych agencji finansujących badania naukowe, które łączą siły, aby przyspieszyć wprowadzenie otwartego dostępu do publikacji naukowych w Europie.
Nadrzędnym celem przyjętego przez koalicjantów Planu S jest otwarte udostępnianie publikacji już od stycznia 2020 roku. Zasadzie ogólnej towarzyszy dziesięć dodatkowych reguł, które określają m.in. status prawnoautorski publikacji, sprawę czasopism hybrydowych czy kwestie ustalania i monitorowania kryteriów otwartości czasopism i platform.
- Szczegóły
- Utworzono: 2018-09-28
- Natalia Gruenpeter
cOAlition S - w stronę silnych polityk otwartości
Narodowe Centrum Nauki jest jednym z członków zawiązanej 4 września cOAlition S, czyli europejskiego porozumienia instytucji finansujących badania naukowe. Inicjatywa, działająca przy wsparciu Komisji Europejskiej, stanowi rozwinięcie Amsterdam Call for Action on Open Science, dokumentu przyjętego przez Radę ds. Konkurencyjności UE w dniu 27 maja 2016 r.
cOAlition S przyjęła składający się z dziesięciu zasad tzw. Plan S. Jego nadrzędnym celem jest udostępnianie w sposób otwarty wszystkich publikacji z badań finansowanych przez koalicjantów. Zasada ta ma obowiązywać już od 2020 roku, więc instytucje muszą szybko podjąć zdecydowane kroki na rzecz otwartego dostępu. Jak zauważył Carlos Moedas, komisarz UE ds. nauki, badań i innowacji, postulaty Planu S są już w znacznej mierze realizowane w programie Horyzont 2020, największym w historii UE programie finansowania badań naukowych.
- Szczegóły
- Utworzono: 2018-09-07
- Natalia Gruenpeter
