Narodowe Centrum Nauki wymaga zapewnienia otwartego dostępu do publikacji
Narodowe Centrum Nauki precyzuje plany przyjęcia polityki otwartego dostępu do publikacji naukowych powstających w ramach projektów badawczych. „Obowiązek zapewnienia otwartego dostępu do efektów realizacji zadań badawczych dotyczyć będzie projektów zakwalifikowanych do finansowania w konkursach ogłoszonych 15 czerwca br.” – czytamy w komunikacie zamieszczonym na stronie internetowej. To rezultat decyzji podjętych na lutowym posiedzeniu Rady Narodowego Centrum Nauki, ale także kolejny krok w zapowiadanych już wcześniej działaniach na rzecz otwartej nauki.
Jesienią 2018 roku Narodowe Centrum Nauki przystąpiło do Koalicji S zrzeszającej agencje finansujące badania naukowe, które dążą do wprowadzenia otwartego modelu komunikacji naukowej. Zgodnie z Planem S od stycznia 2021 r. wszystkie artykuły naukowe powstałe w ramach badań finansowanych przez koalicjantów mają być udostępniane w sposób otwarty natychmiast po publikacji i bez żadnych barier finansowych, zgodnie ze ścieżkami publikacyjnymi wskazanymi w komunikacie NCN. Plan S zakłada ponadto zachowanie autorskich praw majątkowych przy twórcach, stosowanie licencji CC BY, a także wprowadzenie szeregu konkretnych wymogów w stosunku do czasopism naukowych, platform wydawniczych i repozytoriów. O szczegółach przeczytać można na stronie Koalicji S.
Narodowe Centrum Nauki podjęło ponadto działania w zakresie danych badawczych – w 2019 roku wprowadziło wymóg sporządzania planów zarządzania danymi badawczymi. W skróconej formie plan należy przygotować na etapie składania wniosku zgodnie z wytycznymi dla wnioskodawców.
- Szczegóły
- Utworzono: 2020-03-04
- Natalia Gruenpeter
OpenStax Polska: Wierzymy, że otwarte zasoby edukacyjne są przyszłością edukacji
W roku 2020 obchodzimy w Polsce Rok Fizyki, którego celem jest uhonorowanie osiągnięć polskich fizyków oraz docenienie cywilizacyjnego znaczenia tej dziedziny. Z tej okazji zaplanowaliśmy publikację cyklu materiałów na temat otwartej komunikacji naukowej w fizyce. Pierwszy tekst ukazuje się podczas Tygodnia Otwartej Edukacji i poświęcony jest otwartym zasobom edukacyjnym, w szczególności bezpłatnym podręcznikom „Fizyka dla szkół wyższych” wydawanym przez OpenStax Polska.
Do rozmowy zaprosiliśmy Paulinę Szczucińską, menedżerkę projektu.
Dlaczego podręczniki do fizyki zostały przetłumaczone jako pierwsze? Czy taka decyzja była poprzedzona jakąś diagnozą w tym obszarze?
W działalności wydawniczej OpenStax Poland zajmujemy się adaptacją wybranych podręczników opublikowanych przez amerykańską fundację OpenStax. Tak właśnie było z podręcznikiem „Fizyka dla szkół wyższych”, który jest polską adaptacją podręcznika „University Physics”. Nasze działania są skoncentrowane na pomocy studentom w nauce poprzez usuwanie barier w dotarciu do wysokiej jakości podręczników.
- Szczegóły
- Utworzono: 2020-03-04
- Natalia Gruenpeter
Raport dot. otwartych danych sektora publicznego
2 grudnia ubiegłego roku European Data Portal opublikował 5. roczny raport oceniający poziom zaawansowania europejskich inicjatyw dotyczących otwartych danych. W dokumencie pt. Open Data Maturity Report 2019 (ODM19) omówiono wyniki badania analizującego postępy krajów Europy związane z publikowaniem otwartych danych i ich ponownym wykorzystywaniem oraz realizacją postulatów przyjętych w związku z dyrektywą o ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego i jej nowelizacją z ubiegłego roku, obejmującą także dane instytucji naukowych, w tym dane badawcze (zob. publikowane w serwisie Otwarta Nauka wpisy o danych badawczych w nowej dyrektywie i podsumowaniu przygotowanym przez SPARC).
W raporcie uwzględniono 28 państw członkowskich UE oraz członków EFTA: Islandię, Liechtenstein, Norwegię i Szwajcarię. Przy szacowaniu stopnia „dojrzałości” rozwiązań w zakresie dostępności danych instytucji sektora publicznego uwzględniono 4 wymiary: ramy polityki, czyli regulacje prawne, strategie i plany działań, krajowe portale otwartych danych oraz oddziaływanie i jakość danych. Następnie na podstawie uzyskanych wyników badane kraje umieszczono 4 grupach: liderów wyznaczających kierunki działań (trendsetters), osiągających szybkie postępy (fast trackers), podążających za czołówką (followers) i początkujących (beginners), czyli od najbardziej do najmniej zaawansowanych.
Najważniejsze wnioski zawarte w raporcie:
- wśród liderów, utrzymujących pozycję z zeszłego roku, znalazły się: Irlandia, Hiszpania i Francja,
- średni wynik państw UE to 66% (o 1% więcej w porównaniu z 2018 r.),
- średni wynik państw UE + EFTA (UE28+) jest nieco niższy i wynosi 62%,
- 20 z 32 uczestniczących w badaniu krajów uzyskały wynik powyżej średniej UE28+, 12 krajów - wynik niższy.
- Szczegóły
- Utworzono: 2020-02-21
- Małgorzata Waleszko
Deklaracja sorbońska w sprawie danych badawczych
27 stycznia 2020 w Paryżu odbyło się międzynarodowe spotkanie Research Data Rights Summit, w którym udział wzięli przedstawiciele sieci uniwersytetów badawczych z całego świata. Podczas spotkania podpisana została deklaracja sorbońska w sprawie danych badawczych, która „potwierdza gotowość uniwersytetów do dzielenia się danymi badawczymi, przy jednoczesnym stanowczym wezwaniu rządów do przyjęcia jasnych ram prawnych regulujących udostępnianie danych i zapewnienia środków na ich wprowadzenie” (informacja na stronie LERU, League of European Research Universities).
Sygnatariusze deklaracji uznali, że dane badawcze powinny być udostępniane i ponownie wykorzystywane w takim zakresie, w jakim jest to możliwe, bez naruszania bezpieczeństwa narodowego, autonomii instytucjonalnej, prywatności, lokalnego prawa oraz praw własności intelektualnej. Udostępnianie danych ma służyć zarówno postępom w samej nauce, jak i rozwojowi społecznemu i ekonomicznemu. W deklaracji wskazano też konkretne rozwiązania, które mają sprzyjać wdrażaniu postanowień: nieodłącznym elementem prowadzonych badań powinny być plany zarządzania danymi badawczymi (Data Management Plan), a samo udostępnianie danych powinno uwzględniać zasady FAIR. Dostrzeżono ponadto konieczność wprowadzenia zmian w zasadach ewaluacji jakości pracy naukowej, aby praca badaczy w tym zakresie była uznana i odpowiednio nagradzana.
Deklarację podpisali przedstawiciele dziewięciu sieci uniwersytetów badawczych, które łącznie zrzeszają ponad 160 instytucji. Wśród sygnatariuszy są uniwersytety działające w krajach europejskich zrzeszone w LERU (League of European Research Universities), German U15, Russell Group i CURIF (Coordination of French Research-Intensive Universities), a także uniwersytety z Japonii (RU11 Japan), Australii (Go8), Kanady (U15 Group of Canadian Research Universities), Ameryki (Association of American Universities) i Afryki (African Research Universities Alliance).
- Szczegóły
- Utworzono: 2020-02-06
- Natalia Gruenpeter
Raport MIT: narzędzia i platformy wydawnicze o otwartym kodzie
Pojawienie się w ciągu ostatniej dekady wielu nowych, otwartych platform zarządzania procesem wydawniczym i przechowywania publikacji naukowych zmieniło znacząco sytuację na rynku oprogramowania. Ekosystem powstały wokół tych projektów staje się coraz bardziej złożony, a wielość dostępnych narzędzi i ich wersji utrudnia wybranie systemów dopasowanych do potrzeb określonych instytucji.
MIT Press pozyskało grant na krytyczną analizę całego środowiska OSS dla wydawców materiałów naukowych, aby ustalić, które z nowych, otwartych rozwiązań mogą stanowić konkurencję dla czołowych komercyjnych produktów, a które można traktować jako aplikacje pomocnicze, oraz wskazać potencjalnym użytkownikom, w jaki sposób systemy te mogą lub powinny ze sobą współpracować. W ramach badania zidentyfikowano główne kategorie realizowanych projektów oraz określono ich charakterystykę, potencjał i ograniczenia. Opracowano także rekomendacje dotyczące modeli ich trwałego rozwoju. Raport Mind the Gap: A Landscape Analysis of Open Source Publishing Tools and Platforms opracowany pod przewodnictwem Johna Maxwella z Canadian Institute for Studies in Publishing (Simon Fraser University) podsumowuje wyniki tej analizy.
Skanowanie środowiskowe (environmental scan) mające pozwolić na identyfikację i późniejszą ocenę związanych z otwartym publikowaniem projektów przeprowadzono między czerwcem a lipcem 2018 r. Zebrano dane nt. ich przeznaczenia (książki / czasopisma), modelu (scentralizowane / rozproszone), wieku (projekty stare / nowe), zakresu funkcjonalnego, specyfiki funkcjonowania (język, licencje, finansowanie), tradycyjnych i nowych funkcji oraz trendów technologicznych (podejście do XML, strategie konwersji i przyjmowania dokumentów, modelowanie przepływu pracy, innowacje). Badaczy interesowały również kwestie stabilności, skali, współpracy ze środowiskiem naukowym, interoperacyjności, możliwości integracji z innymi systemami oraz perspektyw rozwoju.
- Szczegóły
- Utworzono: 2020-01-31
- Małgorzata Waleszko
