Deklaracja sorbońska w sprawie danych badawczych

27 stycznia 2020 w Paryżu odbyło się międzynarodowe spotkanie Research Data Rights Summit, w którym udział wzięli przedstawiciele sieci uniwersytetów badawczych z całego świata. Podczas spotkania podpisana została deklaracja sorbońska w sprawie danych badawczych, która „potwierdza gotowość uniwersytetów do dzielenia się danymi badawczymi, przy jednoczesnym stanowczym wezwaniu rządów do przyjęcia jasnych ram prawnych regulujących udostępnianie danych i zapewnienia środków na ich wprowadzenie” (informacja na stronie LERU, League of European Research Universities).

Sygnatariusze deklaracji uznali, że dane badawcze powinny być udostępniane i ponownie wykorzystywane w takim zakresie, w jakim jest to możliwe, bez naruszania bezpieczeństwa narodowego, autonomii instytucjonalnej, prywatności, lokalnego prawa oraz praw własności intelektualnej. Udostępnianie danych ma służyć zarówno postępom w samej nauce, jak i rozwojowi społecznemu i ekonomicznemu. W deklaracji wskazano też konkretne rozwiązania, które mają sprzyjać wdrażaniu postanowień: nieodłącznym elementem prowadzonych badań powinny być plany zarządzania danymi badawczymi (Data Management Plan), a samo udostępnianie danych powinno uwzględniać zasady FAIR. Dostrzeżono ponadto konieczność wprowadzenia zmian w zasadach ewaluacji jakości pracy naukowej, aby praca badaczy w tym zakresie była uznana i odpowiednio nagradzana.

Deklarację podpisali przedstawiciele dziewięciu sieci uniwersytetów badawczych, które łącznie zrzeszają ponad 160 instytucji. Wśród sygnatariuszy są uniwersytety działające w krajach europejskich zrzeszone w LERU (League of European Research Universities), German U15, Russell Group i CURIF (Coordination of French Research-Intensive Universities), a także uniwersytety z Japonii (RU11 Japan), Australii (Go8), Kanady (U15 Group of Canadian Research Universities), Ameryki (Association of American Universities) i Afryki (African Research Universities Alliance).

Szczegóły

Utworzono: 2020-02-06

Natalia Gruenpeter

Raport MIT: narzędzia i platformy wydawnicze o otwartym kodzie

Pojawienie się w ciągu ostatniej dekady wielu nowych, otwartych platform zarządzania procesem wydawniczym i przechowywania publikacji naukowych zmieniło znacząco sytuację na rynku oprogramowania. Ekosystem powstały wokół tych projektów staje się coraz bardziej złożony, a wielość dostępnych narzędzi i ich wersji utrudnia wybranie systemów dopasowanych do potrzeb określonych instytucji.

MIT Press pozyskało grant na krytyczną analizę całego środowiska OSS dla wydawców materiałów naukowych, aby ustalić, które z nowych, otwartych rozwiązań mogą stanowić konkurencję dla czołowych komercyjnych produktów, a które można traktować jako aplikacje pomocnicze, oraz wskazać potencjalnym użytkownikom, w jaki sposób systemy te mogą lub powinny ze sobą współpracować. W ramach badania zidentyfikowano główne kategorie realizowanych projektów oraz określono ich charakterystykę, potencjał i ograniczenia. Opracowano także rekomendacje dotyczące modeli ich trwałego rozwoju. Raport Mind the Gap: A Landscape Analysis of Open Source Publishing Tools and Platforms opracowany pod przewodnictwem Johna Maxwella z Canadian Institute for Studies in Publishing (Simon Fraser University) podsumowuje wyniki tej analizy.

Skanowanie środowiskowe (environmental scan) mające pozwolić na identyfikację i późniejszą ocenę związanych z otwartym publikowaniem projektów przeprowadzono między czerwcem a lipcem 2018 r. Zebrano dane nt. ich przeznaczenia (książki / czasopisma), modelu (scentralizowane / rozproszone), wieku (projekty stare / nowe), zakresu funkcjonalnego, specyfiki funkcjonowania (język, licencje, finansowanie), tradycyjnych i nowych funkcji oraz trendów technologicznych (podejście do XML, strategie konwersji i przyjmowania dokumentów, modelowanie przepływu pracy, innowacje). Badaczy interesowały również kwestie stabilności, skali, współpracy ze środowiskiem naukowym, interoperacyjności, możliwości integracji z innymi systemami oraz perspektyw rozwoju.

Szczegóły

Utworzono: 2020-01-31

Małgorzata Waleszko

Współpraca OpenAIRE i Springer Nature

OpenAIRE, organizacja rozwijająca europejską infrastrukturę otwartej nauki, podjęła współpracę ze Springer Nature, jednym z największych wydawców czasopism naukowych. Zgodnie z umową, która weszła w życie z chwilą podpisania, wydawca zapewni OpenAIRE dostęp do pełnych tekstów artykułów naukowych i rozdziałów monografii, bez względu na to, czy publikacje dostępne są w sposób otwarty i jaki jest ich status prawnoautorski.

 Z pomocą algorytmów do eksploracji tekstów i danych OpenAIRE będzie wydobywać z publikacji, danych badawczych i innych rezultatów badań naukowych linki, które następnie umożliwią powiązanie ze sobą różnych obiektów badawczych. Rezultaty tych prac mogą być wykorzystane zarówno przez Springer Nature, jak i OpenAIRE do dostarczania wyszukiwań i statystyk, a wyniki będą swobodnie dostępne za pośrednictwem nature.com, link.springer.com oraz OpenAIRE Explore i Scholexplorer. Natalia Manola, pełniąca w OpenAIRE funkcję dyrektor zarządzającej, tłumaczy, że celem tej współpracy jest „wspieranie rozwoju nowych obszarów wiedzy, odpowiadanie na potrzeby społeczności naukowej oraz udostępnianie informacji w skali globalnej”.

Więcej informacji na temat współpracy znaleźć można na stronie OpenAIRE.

Szczegóły

Utworzono: 2020-01-31

Natalia Gruenpeter

Przejrzyste koszty publikacji w otwartym dostępie

Jednym z obszarów, które mają zostać uregulowane w ramach Planu S jest kwestia kosztów publikacji w otwartym dostępie. Koalicja S uznaje, że pełny i natychmiastowy otwarty dostęp osiągnąć można za pomocą różnych modeli biznesowych, jednak podstawą powinna być przejrzystość. Tam, gdzie stosuje się opłaty za publikacje w otwartym dostępie, „muszą być one współmierne do zapewnionych usług wydawniczych, a struktura takich opłat musi być przejrzysta, by dostarczać rynkowi oraz fundatorom informacji umożliwiających potencjalną standaryzację opłat oraz ograniczenie kosztów związanych z ich pokrywaniem” (por. punkt 5 Planu S).

Aby rzetelnie wdrożyć tę politykę, Koalicja S zleciła opracowanie niezależnego raportu na temat kosztów publikacji, nad którym pracowały Alicia Wise i Lorraine Estelle z Information Power. Autorki przeprowadziły szereg konsultacji oraz warsztaty, w których udział wzięli reprezentanci instytucji finansujących badania naukowe, bibliotek i konsorcjów oraz wydawców czasopism. Raport zawiera szereg rekomendacji dla wszystkich interesariuszy, najważniejsze obejmują m.in. zmiany w sposobie udzielania informacji na temat opłat za publikacje w otwarty dostępie. Aktualnie wiele wydawnictw zamieszcza takie informacje na swoich stronach internetowych, jednak często nie są one odpowiednio wyeksponowane ani podawane w sposób spójny. Większy stopień przejrzystości może zostać osiągnięty, kiedy wydawcy ujednolicą praktyki w tym zakresie i w sposób skoordynowany wdrażać będą zaproponowane rozwiązania.

Najważniejszym narzędziem, które służyć ma osiągnięciu tego celu jest zaprezentowany w raporcie schemat danych dotyczących kosztów publikacji. W jego skład wchodzą 3 sekcje:

• pierwsza obejmuje podstawowe informacje, m.in. o wydawcy, tytule, numerze DOI lub ISSN czasopisma oraz opłatach za publikowanie,
• druga zawiera metadane kontekstowe, takie jak roczna liczba opublikowanych artykułów, częstotliwość ukazywania się czasopisma, współczynnik akceptacji, informacje o średnim czasie od złożenia artykułu do akceptacji oraz publikacji,
• trzecia szczegółowe informacje na temat struktury kosztów.

Szczegóły

Utworzono: 2020-01-21

Natalia Gruenpeter