Raport na temat danych potrzebnych do określenia zgodności z Planem S

W lutym 2020 r. firma konsultingowa Delta Think opublikowała niezależny raport zamówiony przez Jisc i finansowany przez Science Europe w imieniu cOAlition S. Dokument zatytułowany "Data Needed to Identify Plan S Compliance”" podsumowuje wyniki badania mającego na celu określenie danych potrzebnych do identyfikacji wydawców spełniających wszystkie wymogi Planu S, wskazanie sposobów ustalania wiarygodności źródeł danych oraz opracowanie wytycznych dotyczących różnych metod i wskaźników ustalania zgodności z Planem S.

Określenie zgodności miejsc publikacji z Planem S wymagało identyfikacji i analizy wielu źródeł danych oraz różnych dróg zapewnienia tej zgodności, a następnie opracowania „recepty”, czyli algorytmu lub serii logicznych kroków pozwalających na połączenie zidentyfikowanych punktów. Plan badania obejmował w związku z tym również:

• określenie obowiązkowych i zalecanych wymogów oraz wyszczególnienie niezbędnych źródeł danych dla wszystkich trzech sposobów zapewnienia zgodności z Planem S (publikacji w otwartych czasopismach i na otwartych platformach wydawniczych, deponowania w repozytoriach oraz publikacji w czasopismach objętych mechanizmami transformacyjnymi);
• uwzględnienie kwestii przechowywania, rzetelności, trafności i aktualności źródeł danych, a także warunków wykorzystania, trwałości, ochrony prywatności i innych powiązanych czynników;
• przedstawienie rekomendacji ws. kolejnych kroków dotyczących specyfikacji danych;
• identyfikację rocznych strategii uzupełnienia lub ograniczenia luk lub innych braków danych i oszacowania powiązanych ryzyk i kosztów;
• walidację uzyskanych wyników w małej grupie ekspertów.

W raporcie podkreślono, że wymogi wobec niezbędnych danych dla poszczególnych miejsc publikacji powinny dopuszczać różne poziomy szczegółowości.

Szczegóły

Utworzono: 2020-04-17

Małgorzata Waleszko

Otwarta nauka w walce z pandemią koronawirusa SARS-CoV-2

Pandemia wywołana przez szybkie rozprzestrzenianie się koronawirusa SARS-CoV-2 skłania do uważnego przyjrzenia się otwartemu modelowi komunikacji naukowej. Zapewnia on łatwą i szybką wymianę informacji, a co za tym idzie zwiększa tempo badań nad szczepionkami, lekami czy innymi rozwiązaniami, które umożliwiają ochronę życia i zdrowia ludzi, a także spowolnienie pandemii bądź zniwelowanie jej skutków. Naukowcy dzielą się wynikami badań z niespotykaną dotąd prędkością, korzystając m.in. z otwartych repozytoriów danych badawczych czy serwisów służących do udostępniania preprintów, czyli wstępnych wersji publikacji, które nie zostały jeszcze zrecenzowane. W reakcji na sytuację zagrożenia dla zdrowia publicznego Wellcome Trust zainicjował porozumienie w sprawie otwartego udostępniania wyników badań, do którego przystąpiło już ponad 100 instytucji z całego świata: uniwersytetów, organizacji prowadzących i finansujących badania naukowe oraz wydawców czasopism naukowych.

Poniżej zebraliśmy artykuły, które podejmują temat otwartej komunikacji naukowej w kontekście pandemii wywołanej przez koronawirusa SARS-Cov-2. 

Coronavirus and Ebola: could open access medical research find a cure? - Rachael Pells, The Guardian, 22.01.2020

Scientists are unraveling the Chinese coronavirus with unprecedented speed and openness, Carolyn Y. Johnson, Washington Post, 24.01.2020

'We're opening everything': Scientists share coronavirus data in unprecedented way to contain, treat disease, Kelly Crowe, Canadian Broadcasting Centre, 01.02.2020

‘A completely new culture of doing research.’ Coronavirus outbreak changes how scientists communicate, Kai Kupferschmidt, Science, 26.02.2020

Column: COVID-19 could kill the for-profit science publishing model. That would be a good thing, Michael Hiltzik, Los Angeles Times, 03.03.2020

Szczegóły

Utworzono: 2020-03-31

Natalia Gruenpeter

Wielka Brytania: konsultacje dot. nowej polityki otwartości UKRI

UK Research and Innovation (UKRI) to brytyjska agencja rozdzielająca publiczne środki na naukę i badania. W jej skład wchodzi 7 rad ds. badań, Innovate UK (agencja ds. innowacji) i Research England (organ nadzorujący działania UKRI i finansowanie badań prowadzonych na brytyjskich uczelniach), a łączny budżet jakim dysponuje to 7 miliardów funtów. Organizacja wspiera otwarty dostęp do wyników badań na zasadach umożliwiających ich ponowne wykorzystanie w możliwie najszerszy sposób. W ostatnim czasie przyjęta przez UKRI polityka otwartości poddana została rewizji, a propozycja nowych wytycznych, wspólnych dla wszystkich wchodzących w jej skład agend, przedstawiona została do publicznych konsultacji.

W ogłoszonym dokumencie znalazły się m.in. zapisy dotyczące publikacji książkowych, zgodnie z którymi wszystkie monografie, rozdziały w monografiach i prace zbiorowe, zawierające wymagane oznaczenie finansowania przez UKRI, od stycznia 2024 roku mają być udostępniane w sposób otwarty, chyba że zawarta przed tą datą umowa uniemożliwia spełnienie tego warunku. Propozycja dotyczy wersji wydawcy lub wersji zaakceptowanej do druku. Umieszczenie wymienionych typów publikacji w otwartym dostępie, na platformie online lub w otwartym repozytorium instytucjonalnym, ma być obowiązkowe w okresie maksymalnie do 12 miesięcy od publikacji, z przyznaniem preferencji ich natychmiastowemu udostępnieniu. Zalecana licencja to CC-BY, za dopuszczalną uznano również CC BY-ND.

Proponowane rozwiązanie dopuszcza wiele różnych modeli finansowania publikacji książkowych w otwartym dostępie, w tym umowy konsorcyjne, subskrypcje, opłaty za publikację (book processing charges, BPC), crowdfunding czy modele freemium. Możliwe ma być też deponowanie zrecenzowanych wersji zaakceptowanych przez wydawcę (post-peer-reviewed author’s accepted manuscript) po upływie okresu embarga, bez preferowanej drogi otwartego dostępu.

Szczegóły

Utworzono: 2020-03-18

Małgorzata Waleszko

Jak angażować naukowców w zarządzanie danymi badawczymi?

Zarządzanie danymi badawczymi staje się jedną z kluczowych umiejętności pozwalających na zapewnienie większej otwartości, rzetelności i integralności badań naukowych oraz długoterminowe zarządzanie wiedzą w instytucji naukowej. Rozwijaniem kompetencji w tym obszarze pasjonują się jednak najczęściej bibliotekarze, aktywiści działający na rzecz otwartej nauki i specjaliści od danych badawczych, nie zaś sami naukowcy. Taka diagnoza leży u podstaw publikacji „Engaging Researchers with Data Management: The Cookbook” wydanej w październiku 2019 roku (otwarty dostęp na stronie wydawcy).

Książka ma odpowiadać na problemy i bariery w promowaniu dobrych praktyk w zakresie zarządzania danymi badawczymi, w szczególności brak zaangażowania, motywacji i przekonania o potrzebie rozwoju kompetencji w tym obszarze. Składają się na nią 24 rozdziały z przykładami konkretnych strategii i działań, które mają na celu nie tylko zainteresowanie badaczy wspomnianym zagadnieniem, ale także wpisanie go w codzienną pracę naukowców czy w strategię wdrażania instytucjonalnych polityk otwartości.

Szczegóły

Utworzono: 2020-03-17

Natalia Gruenpeter